İş makineleri, sık sık kullanılan ve oldukça hayat kolaylaştıran ekipmanlardır. Bu denli faydalı ürünler olmalarına karşın, dikkatli kullanılmadığı zamanlarda, bakımlarının yapılmadığı durumlarda iş kazalarına sebebiyet verebilirler. Düzenli bakımları yapılmadığında veya yetkinliği bulunmayan kişiler tarafından kullanıldığında veya dikkat edilmeden kullanıldığı zaman istemeyeceğimiz sonuçlar doğabilmektedir. Bu sebeple işverenlerin de çalışanların da iş güvenliği konusunda bilgi sahibi olması ve sağlıkları için güvenliklerini sağlamaları gerekmektedir. İş makineleri yüzünden oluşan bazı riskler vardır. Bunları:
- Standartlara uymayan makineler,
- Düzenli olarak bakımları ve kontrolleri yapılmamış makineler,
- Göstergelerin bozuk olması, doğru bilgilendirme yapmaması,
- Uygunsuz ve tehlikeli elektrik tesisatı,
- Uyarı ekipmanlarının çalışmaması,
- Operatör koltuğunun kullanışlı olmaması,
şeklinde sıralayabiliriz. Aynı zamanda işin yapılacağı alanın kaygan olması, düzgün işaretlenmemesi, sağlıksız çevre şartlarına sahip olması, düzensiz ve dağınık çalışma sistemi, bakımların düzenli yapılmaması ve kontrollerin aksatılması, aydınlatmanın olması gereken düzeyde olmaması, makinelerin yetkinliği olmayan kişilere kullandırılması gibi riskler de işyeri riskleri olarak isimlendirilmektedir. Operatörlerin de yaptığı bazı hatalar vardır. Bunlar makineyi hızlı ve dikkatsiz kullanmak, kişisel koruyucu ekipman kullanmamak, makineleri aşırı kullanarak zorlamak, bozuk makineleri kullanmaya devam etmek ve hasarı dikkate almamak, güvenlik önlemlerine uymamak şeklinde sıralanabilir. Bu noktada makineyi kullanan kişinin güvenlik noktasında büyük bir önemi vardır. Güvenliğe önem verirse hem kendisini hem çevreyi hem de kullandığı makineleri korumuş olur.
İş Güvenliği Ekipmanları
Operatör, ilk olarak güvenlik ilkelerini çok iyi özümsemeli ve kendini korumak için bazı yöntemlere başvurulmalıdır. Bunlardan belki de en önemlisi iş güvenliği ekipmanları giymesidir. Kişisel koruyucu ekipmanlardan bahsetmek gerekirse, öncelikle ayakkabılardan başlanabilir. İş güvenliği ayakkabısı, normal ayakkabılardan çok daha farklı bir yapıya sahiptir. Suya dayanıklı olmasıyla kış günlerinde, yağmurlu ve karlı havalarda giyebilmeye olanak sağlar. Olabilecek darbelere karşı taban koruma ve burun koruma özelliğine sahiptir. Garanti süreleri de uzundur ve uzun süre kullanıma olanak sağlamaktadırlar.
İş güvenliği gözlüğü de önemi yadsınamayacak ürünler arasında yerini almaktadır. Görme organınızı en iyi şekilde korumak için tasarlanmış bu gözlükler, yüksek koruma sağlarken aynı zamanda konforlu bir yapıya da sahiptir. Reçeteli gözlük kullanan bireyler için de oldukça uygun şekilde tasarlanmıştır ve dağılmaz cam özelliğine sahiptir. Görüş açınızı geniş tutar ve sapları da genellikle ayarlanabilir şekildedir.
İş güvenliği kıyafetleri arasında iş tulumları, koruyucu kolluklar, baretler, reflektörlü pantolonlar, önlükler, bahçıvan tulumlar, reflektörlü ve polarlı seçenekleri bulunan yelekler bulunmaktadır. İş güvenliği yeleği, üst bedeninizi korumak için oldukça önemlidir. Özellikle gece çalışan işçilerin reflektörlü önlükler ve pantolonlar giymesi, aydınlatmanın az olduğu karanlık bölgelerde fark edilmesi için fazlasıyla mühimdir. Ayrıca iş güvenliği kulaklık kullanarak da sağlanmalıdır çünkü çalışanlar iş makinelerinin yüksek seslerine oldukça maruz kalmakta ve bu da işitme sağlığını olumsuz yönde etkilemektedir. Gürültü önleyici kulaklıklar hem gürültüden hem de ortamın toz ve kirinden kulaklarınızı korumanızı sağlayacaktır. Tasarımları baretle kullanıma uygun olduğundan oldukça rahat bir deneyim yaşamasına olanak vermektedir.
İş güvenliği malzemeleri satın alırken dikkat etmeniz gereken en önemli şey, ürünlerin sertifikalı olmasıdır. Dayanıksız ve sahte ürünler para israfı olmakla beraber sizi tehlikeye itmektedir. Sağlam ve orijinal ürünler kullanmak kendinizi korumanız açısından oldukça önemlidir ve olası bir kazada yaşayacağınız tahribatı en az seviyeye indirmektedir.
İş Güvenliği Levhaları
Çalışma alanınızda olması gereken bir diğer önemli şey ise iş güvenliği levhaları. Bu levhalar birer iletişim aracıdır ve özellikle riskli ortamlarda çok şey ifade ederler. Levhaların renklerinin anlamları bilinmeli ve güvenli bir çalışma ortamı için mutlaka gerekli uyarı levhaları kullanılmalıdır. Bu levhalar fosforlu ve ışıklı olabilecek şekilde üretilmeli ve dikkat çekmelidir. İkaz levhaları, her çalışanın mutlaka bilmesi gereken levhalardır. Bu sayede olası kaza ve tahribatlar engellenmekte ve güven ortamında çalışabilmektedir. Güvenlik şekillerinden şu şekilde bahsedebiliriz:
- Üçgen Levhalar: Oluşabilecek ve kesin olacak tehlikeleri belirtmek için kullanılır.
- Daire Levhalar: Zorunlu olarak yapmanız gereken, yapmanız tavsiye edilen veya kesin yapmak zorunda olduğunuz eylemlerin bilgisini vermek için kullanılır.
- Kare ve Dikdörtgen Levhalar: Genel veya acil durum bilgilerini göstermek amacıyla kullanılır.
İş güvenliği levhalarının renklerinden bahsedecek olursak:
- Kırmızı renktekiler: Acil durumlarda kullanılacak cihazları belirtmek, güvensiz ve yasak eylemler hakkında uyarıda bulunmak için kullanılır.
- Sarı renktekiler: Çalışanlara dikkat etmeleri gerekliliğini hatırlatmak ve oluşabilecek riskleri azaltmalarını söylemek için kullanılır.
- Mavi renktekiler: Bir eylemi belirtmek için kullanılır.
- Yeşil renktekiler: Olası bir afet halinde kullanılacak nesne veya yolları belirtmek amacıyla kullanılır.
Operatörün iş güvenliğini en iyi şekilde sağlayabilmesi için yapması gereken bazı eylemler vardır. Bunları şu şekilde sıralayabiliriz:
- Verilen talimatlara mutlaka uymalı,
- Kişisel koruyucu ekipmanlarını eksiksiz şekilde giymeli,
- Çalıştığı anlarda takı, saat, zincir, kolye gibi sarkabilen nesneleri üzerinde bulundurmamalı,
- Oluşabilecek kazalara karşı önlemini almış olmalı,
- İlk yardım çantası ve yangın tüpü gibi hayat kurtarıcı eşyaların nerede olduğunu ve nasıl kullanılacağını bilmeli,
- Herhangi bir afet veya kaza anında paniğe kapılmadan ne yapacağını bilmeli,
- Kullandığı makinenin bakımıyla ilgili her şeyi bilmeli, kullanma ve bakım kitapçığını daima yanında bulundurmalı ve makinenin sınır değerlerine göre makineyi kullanmalıdır.
- Makineyle alakalı uyarı sinyallerini bilmeli,
- Kontrolleri nasıl ve nereden yapacağına hâkim olmalı,
- Çalıştığı alana uyarı levhaları yerleştirilmelidir.
Operatör yapması gerekenleri bilir ve sürekli bunlara uygun şekilde çalışırsa hem kendisini hem de çevresini ve beraberinde çalışan diğer çalışma arkadaşlarını da korumuş olur. Hasarlı ve bozuk makineler asla çalıştırılmamalı ve tamiratları en iyi şekilde yapılmalıdır.
İş Güvenliği Kapsamında Alınması Gereken Diğer Önlemler
- Makineler her zaman temiz olmalı ve temizliği mutlaka takip edilmeli, operatörün makineye binmek için kullanacağı yerler pis ve yağlı olmamalı,
- Çalışma yapılırken makineden gelen sesler takip edilmeli, yanlış giden bir durum olduğunda bu dikkate alınmalı,
- Makinenin frenlerinin çalışıp çalışmadığı uygun bir alanda kontrol edilmeli,
- Çalışma alanını güven altına alabilmek için trafik işaretlemesi yapılmalı,
- Oluşabilecek kazalara karşı önceden tedbir planı yapılmalı, en kötü olasılıklar düşünülerek hareket edilmeli,
- Tehlikeli sahalarda farklı önlemler alınmalı,
- Görüş açısının zora girdiği karanlık alanlar için çözümler üretilmeli,
- Orada bulunan herkes acil durumlarda ilk yardım ve kurtarma çalışmaları hakkında bilgiye sahip olmalı,
- İşe başlamadan önce mutlaka son kontroller yapılmalı,
- İş makinesinin lastiklerinin sağlam olmasına dikkat edilmeli,
- İş aracı çalıştırmadan önce çevresindeki görevliler uyarılmalı, aracın altında ve yakınında kimsenin bulunmamasına dikkat edilmeli,
- Çalışma alanına giriş ve çıkış yapabilmek için uygun yollar olmalı,
- Çalışma alanındaki araç trafiği kontrol edilmeli ve düzenlenmelidir.
Bu maddeler artırılabilir ve çeşitlendirilebilir nitelikte olsa da genel anlamda iş güvenliği ve çalışan güvenliği bu hususlara dikkat edilerek sağlanmalıdır. Böylece iş kazalarının önüne geçmek kolaylaşır ve herkes güvenli bir ortamda çalışabilir. Bu da ancak herkesin bireysel olarak alacağı önlemlerle sağlanabilmektedir. Çalışanlar bu maddelere uymalı ve çevresine de örnek teşkil etmeli, uymayanları uyarmalıdır.