Dünya üzerinde nüfus popülasyonunun ve sanayileşmenin artması kent alanlarının genişlemesine yol açmıştır. Büyüyen kent alanları ise beraberinde daha fazla yaşam ve iş alanı ihtiyacını doğurmuştur. Bu ihtiyacı karşılayabilmek için ise inşaat sektörü günden güne hızlanmış ve artık insan gücü bu ihtiyacı zamanında karşılayabilmek için yetersiz hale gelmeye başlamıştır. Gelişen teknolojiyle beraber, kent alanlarında oluşan bu talebi daha hızlı karşılayabilmek için çeşitli makineler üretilmeye başlanmıştır. Bu makineler iş makineleri, yol ve asfalt makineleri ve endüstriyel makineler olmak üzere temelde üç farklı şekilde gruplandırılmaktadırlar.
İş Makinesi Türleri
Globalleşen dünyada insanların ihtiyaçları da günden güne artmaktadır. Bu ihtiyaçları karşılamak için teknolojik gelişmeler iyi bir anahtar görevi görmektedir. Gelişen teknoloji insan hayatını kolaylaştırmakta ve ihtiyaçlara daha hızlı ve çabuk erişilebilirlik sağlayarak arz – talep dengesini arttırmaktadır. Bu arz – talep dengesini karşılayabilmek için ülkeler sanayileşmeyi arttırarak endüstri sektörünü geliştirme üzerine yoğunlaşmaya başlamıştır. İnsan gücü bu nokta yetersiz kaldığı için de makineleşme süreci hızlandırılmıştır. Ülkelerin gelişmişlik seviyeleri ve endüstri alanındaki hızlı ilerleyişleri iş makinelerine olan ihtiyacı arttırmıştır. İş makineleri; toprak kazımı, yeraltı ve yerüstü bakım, onarım ve imalatı, karayolu bakım, onarım ve imalatı, inşaat sektörü ve tarım başta olmak üzere birçok alanda çok amaçlı olarak kullanılmaktadır. Temelde paletli ve lastikli olmak üzere ikiye ayrılan iş makineleri kullanılacak alana göre detaylı olarak gruplandırılmaktadır. Aşağıda gruplandırılmış iş makineleri maddeler halinde verilmiştir.
- Yükleyici
- Kazıcı ve yükleyici
- Dozer
- Greyder
- Kazı makinesi (ekskavatör)
- Damperli kamyon
- Skreyper
- Mini yükleyici
- Beton pompası
- Beton transmikseri
Endüstriyel Makineler
Endüstriyel makineleri iş makinelerinden ayıran en temel özellik çalışma prensibidir. İş makineleri genellikle endüstriyel makinelere oranla daha ağır işlerde ve dış ortamlarda kullanılırlar. Dış ortamlarda kullanılan iş makinelerini sürekli olarak şarj etmek mümkün değildir. Kullanım alanındaki güç ihtiyacını karşılayabilmek ve şarj sorununu ortadan kaldırabilmek için iş makinelerinde dizel motor tercih edilmektedir. Bu sayede kesintisiz çalışma imkânı sunulabilmektedir. Daha çok iç ortamlarda kullanılan endüstriyel makinelere bakacak olursak, ağır iş gücüne gerek olmadığı için ve şarj problemi iç ortamlarda daha kolay çözülebileceği için çalışma prensibi olarak akülü şarj sistemleri tercih edilmektedir. İş makinelerine göre daha sınırlı hareket kabiliyetine sahip olan endüstriyel makineleri taşımak için zaman zaman nakliye araçlarına ihtiyaç olmaktadır. Endüstriyel makineler kullanım alanlarına göre, aynı iş makineleri gibi, gruplandırılmaktadırlar. Aşağıda gruplandırılmış endüstriyel makineler maddeler halinde verilmiştir.
- Temizlik makinesi
- Forklift
- Kompresör
- Jeneratör
- İstif makineleri
Yol ve Asfalt Makineleri
Genellikle kullanımı, iş makinelerinde olduğu gibi, dış mekanlarda tercih edilen yol ve asfalt makineleri dizel motor gücüne sahiptirler. Yüksek hareket kabiliyetleri bulunmaktadır. Asfalt yol kaplamaları, dökülen asfaltın sıkıştırma işlemleri, asfalt beton serimi, asfalt üretmek işlemleri gibi ihtiyaçları karşılamak için kullanılırlar. Aşağıda kullanım amacına göre üretilmiş yol ve asfalt makineleri maddeler halinde verilmiştir.
- Yol silindiri
- Finişer
- Frez
Bu yazımızda ağırlıklı olarak kazı makinelerini ele alacağız. Ekskavatör olarak bilinen kazı makineleri, ağır iş ekipmanı olarak geçmektedirler. Genellikle büyük inşaat ve kazı gibi toprak işlerinde kullanıldıkları içi kazı makinesi olarak adlandırılırlar. Üst ve alt seviyelerde kazı, kanal yol kazısı, sıyırma ve kırma gibi insan gücünün yetersiz ve yavaş kaldığı durumlarda sıklıkla tercih edilirler. Kazının yanı sıra yükleme ve kaldırma işlemleri için de kullanılan ekskavatörler, çalıştıkları zeminin türüne göre seçilerek lastikli ekskavatör ve paletli ekskavatör olmak üzere iki temel gruba ayrılırlar. Kepçe ekskavatör, şavul ekskavatör, kepçeli ekskavatör gibi farklı çeşitleri bulunmaktadır. Yapılacak işin gücü ve zemin türüne göre tercih edilen ekskavatör çeşidi değişmektedir.
Paletli Ekskavatörler
Paletli ekskavatörler, asfalt ve kaplama zeminde tahribat oluşturabildikleri için treyler ile taşınırlar ve gevşek zeminlerde kullanılırlar. Lastikli modellerine göre daha yüksek güce sahip oldukları için yükleme ve kanal açma gibi işlerde daha yüksek performans sağlamaktadırlar. Bu yüzden hafriyat kazma, yükleme ve taşıma gibi işlemlerde sıklıkla tercih edilmektedirler.
Lastikli Ekskavatörler
Lastikli ekskavatörler, asfalt ve kaplama zeminde tahribat oluşturmadıkları için sert zeminlerde kullanıma uygundurlar. Bu yüzden genellikle karayolu çalışmalarında lastikli ekskavatörler tercih edilmektedir. İş sağlığı ve güvenliği açısından iş sahası içerisinde destek ayakları üzerinde kullanılmalıdırlar. 50 ile 800 HP arasında motor gücüne ve 100 ton ağırlığa ulaşabilecek şekilde farklı kullanım alanlarına hitap edecek türde imal edilirler. Düz kepçeli, ters kepçeli, draglin kovalı veya çeneli gibi değişken makine fonksiyonları bulunmaktadır. Manevra kabiliyeti yüksek olan ekskavatörler, değişken makine fonksiyonları ile farklı özelliklere sahip olabilirler.
Ekskavatör Kullanımı
Ekskavatörler, kazıyıcı yükleyici sınıfında değerlendirilmektedirler. Türkiye Cumhuriyeti İş Kanunu gereğince kazıyıcı yükleyici sınıfında bulunan araçları kullanmak için ekskavatör operatörlük eğitiminin alınmış olması gerekmektedir. Milli Eğitim Bakanlığı tarafından verilen eğitimlerin sonucunda alınan Yetki Belgesi ile ekskavatör operatörü olmaya hak kazanılır. Eğer ekskavatör trafiğe açık alanlarda kullanılacak ise Yetki Belgesinin yanı sıra G Sınıfı ehliyetinin de alınmış olması gerekmektedir. Ehliyete sahip olmayan operatörler, kazı makinelerini kanunen sadece fabrika sahası içerisinde kullanabilmektedirler.
Kazı Makinesi Kiralamanın Avantajları
Kazı makinelerindeki bu çeşitlilik, yapılacak olan işin türüne göre, firmalar için kolaylık ve zaman tasarrufu sağlamaktadır. Sürekli olarak farklı alanlarda çalışma yapan firmalar için kazı makinesi satın almak yerine, her görev tanımı için, doğru makineyi kiralamak ve farklı makine kombinasyonları yapabilmek daha kârlı olmaktadır. Kazı makinesini kiralamadan önce yukarıda belirtilen özelliklere göre makinenin kullanım amacı belirlenmelidir. Kullanım amacına göre doğru makine seçimi yapılır. Kazı makinesi kiralamanın avantajlarını aşağıdaki şekillerde ele alabiliriz.
- Kazı makinesi için yıllık periyodik olarak bakım yaptırılması gerekmektedir. Kiralayan firma için, bu bakımların takip edilmesi ve yaptırılması için oluşacak iş yükünü ortadan kaldırır.
- Kazı makinesi için gerekli olan iş makinesi trafik sigortası kiraya veren firma tarafından yapılmaktadır. Kiralık ekskavatör, ekskavatörü kiralayan firma açısından yıllık sigorta maliyetini ortadan kaldırmaktadır.
- Kazı makinesi sahipleri, sahip oldukları araç başına vergi ödemekle mükelleftirler. Kazı makinesi kiralayarak ödenecek olan bu vergiden muaf olup tasarruf sağlanabilir.
- Kazı makinelerini kullanmak için, Türkiye Cumhuriyeti İş Kanunu gereğince, Yetki Belgesine ve G Sınıfı Ehliyete sahip operatör gerekmektedir. Ekskavatör kiralarken, kiraya veren firmadan operatör talebinde bulunarak yetkili operatörlerden kullanım desteği alınabilir. Bu sayede çalışma sahasında emniyet tedbiri oluşturulmuş olunur.
- Kazı makinesi ekskavatör kiralayarak sahip olunan makine çeşitliliği arttırılabilir. Bu sayede farklı kombinasyonlarda görev sahibi olunarak müşteri portföy çeşitliliği sağlanabilmektedir.
- Farklı fiyat aralıklarında bulunan kazı makineleri ile uygun fiyatlı kiralama seçeneklerinden yararlanılabilir. Değişken ekskavatör fiyatları ile firma tarafından bütçe tasarrufu sağlanabilir.
- Kazı makinesi ekskavatör kiralamak kısa vadeli işler için kazı makinesi alınma ihtiyacını ortadan kaldır. Bu sayede gereksiz harcamaların önüne geçilebilir.
- Kazı makinesi kiralamak, kiralayacak olan firma için çalışma alanına uygun kazı makinesi tercihi yapabilme imkânı oluşturmaktadır. Bu imkân neticesinde farklı zemin türlerinde de çalışma yapılabilmektedir.