İş hayatında insan gücünün taşıyamayacağı kadar ağır yükleri bir yerden diğer bir noktaya taşıma amacı ile görev alan, hem yük kaldırma hem de istifleme sağlayan iş makinelerine forklift adı verilmektedir. Yük taşımak amacı ile üretilen bu makinelerin taşıma kapasiteleri birbirinden farklı olup 0,5 ila 40 ton arasında değişiklik göstermektedir. Plakalar vasıtası ile kapasite, yük merkezi ve sınıf bilgisine ulaşmak da mümkün hale gelmektedir. Bu makineler uzun mesafeler için uygunluk göstermemekle beraber kısa mesafeler içerisinde yük taşıma amaçlı olarak tercih görmektedir. Teknolojinin gelişmesi ile birlikte yakıt da forkliftler için bir sorun olmaktan çıkmış ve firmaların ihtiyaçları doğrultusunda kullanılmaya başlanmıştır. Peki, forklift nasıl sürülür?
Çalıştıkları sürece insanlar adına kısa mesafeli nakliye işlerini yapan bu makinelerin özellikleri ve çalışma prensibi çok iyi bilinmelidir. Sürüş esnasında oturuştan, ellerin nereye konacağına kadar gerekli eğitimler alınmalıdır ve taşınma kapasitesi asla aşılmamalıdır. Forklift kullanımı ile ilgili belirlenmiş olan temel kurallar vardır. Eğitim görmüş ve yetkilendirilmiş kişilerce kullanılması gereken bu makinelerde iş sağlığı ve güvenliği önlemleri alınmalı, koruyucu gözlük, güvenlik ayakkabıları, baret ve iş kıyafetleri giyilmelidir. Ayrıca forklift nasıl kullanılır sorusundan evvel kullanıma hazır olmak gerekiyor ve operatör tarafından gerekli kontroller yapılmalıdır. Yasaklanmış noktalarda araçların kullanılmaması, köşeler, giriş ve çıkışlar ile canlılara yaklaşırken kesinlikle hızın düşürülmesi ve karşıya uyarı gönderilmesi gerekiyor.
Tepe korkuluğu ve yük yaslama korkuluğu olmayan araçlara da hemen bu kısımların montajı yapılmalıdır. Hareket esnasında yük geriye yaslanmalı ve çatallar aşağıda tutulmalıdır. İyi bir görüş sağladıktan sonra iş arkadaşlarınızın forklifte binmesine de izin verilmemelidir. Bu araçlar yük taşımak amacı ile üretilmiştir. Ani hareketlerden kaçının ve elleriniz, ayaklarınız ıslaksa makineyi çalıştırmayın. İnsanları çok fazla yaklaşmamaları noktasında uyarın, rampadan dönmeyin, gevşek olan yükleri taşımayın ve yükün görüşünüzü engellediği noktada ileri yöne hareket sağlamayın. Gereğinden fazla yük yüklemeyin ve iki çatal arasında yük yoksa konumlandırma açarak sağlanmalıdır. Hareketli zeminlere dikkat edilmeli, yükleme iskelesi ve rampalarda özenli davranılmalıdır.
Forklift Aracının Kullanılması
Forklift nasıl çalışılır sorusunun cevabı için öne gidiş, ileri gidiş, aracın çalıştırılması ve durdurulması gibi pek çok detayı bilmek gerekiyor. Zaten işe başlama ve çalışma noktasında da forklift ehliyetitalep edilmektedir.
Öne Doğru Gidiş
Aracın hareketi öncesinde komut kolları kullanılmalı ve lift sistemi çatal tertibatı yerden 15 cm yükseğe çıkarılmalıdır. El freni boşa alınmalı, vites kolu ileri yönlü hareket yapmalı ve gaz pedalına hafifçe basılmalıdır. Yük alındıktan sonra asansörün geri tilt harketi yapması sağlanıp ardından hareket edilmesi gerekmektedir.
Geri Doğru Gidiş
Önden aslında çok da farklı olmayan geri gidiş yapılırken operatörün vites kolunu R yani geri konuma getirmesi gerekir. Araçların tip, model özellikleri dikkate alınarak gaz pedalı kullanılarak, bazense ayak pedalları ile geri vitese alma yapılabilir. Öne doğru gidişe benzer olarak yine yük alındıktan sonra asansörün geri tilt harketi yapması sağlanıp ardından hareket edilmesi gerekmektedir.
Aracın Çalıştırılması
Forklif konusunda merak edilen konulardan bir tanesi de forklift nasıl çalıştırılır olmaktadır. Araç çalıştırılmadan evvel motorda bulunan yağ seviyesi, hidrolikte bulunan hidrolik seviyesi ve yakıt deposu kontrol edilmelidir. Özellikle bu kontroller yapılırken el freni çekili olmalıdır. Vites daha sonra boşa alınmalı ve kontak anahtarı vasıtası ile motor çalıştırılmalıdır. Motor hemen çalışmazsa bu durumda beklemek gerekir. Şayet defalarca yapılan denemelere rağmen çalışmıyor ise bir arıza var demektir.
Aracın Durdurulması
Forklift nasıl sürülür sorusu kadar aracın nasıl durdurulacağı da önem arz etmektedir. Motorun çalışır durumda bırakılmaması ve kademeli şekilde durma işlemi yapılmalıdır. Operatör tarafından hedef noktaya sürülen araçta öncelikle ayak gaz pedalından çekilir, vites boşa alınır. Aracın tam durması için pedala kademeli bir şekilde başlamak gerekmekle birlikte el freni çekilir ve fren pedalı bırakılması gerekmektedir. Araç uzun süre duracak ise motor 2-3 dakika kadar boşta çalıştırıldıktan sonra durulur ve kontak anahtarı araç bırakıldıktan sonra alınır.
Kaldırma Mekanizması
Aracın ileri, geri, çalışma ve durma hareketleri bu şekilde olmasına karşın yük taşımak ile görevli olan bu araçlarda hidrolik silindir ya da çatal dediğimiz noktaların nasıl kaldırılıp indirileceğini de bilmek gerekiyor. Yükün yükseltilmesi için kolun ileri doğru itilmesi ve silindirlere daha fazla hava pompalamak gerekiyor. Yükün inmesi durumunda ise dolan basıncın boşalması için valfi işaret eden kol geri yönlü çekilmelidir.
Forklift nasıl sürülürdiye sorulduğunda aslında araba kullanmayı bilen herkesin yapabileceği bir işmiş gibi gelir. Fakat arka tekerlekleri vasıtası ile yönlendirilen bu araçların ağırlık dağıtımları oldukça farklıdır. Sezgisel kontroller vasıtası ile değil, özel bir öğrenime gereksinim vardır. Ağırlığın dengelendiğini anlayabilmek için sağduyuyu kullanmak ve güvenli bir sürüş için tüm kurallara uymak gerekiyor. İş bittiğinde çatallar yere inik bir şekilde park etme işlemi yapılmalıdır. Araçlarda hız sınırı kapalı alanlarda 5 km’dir. Açık alanlarda ise 10 km’dir. Araçların trafiğe çıkması yasak olduğu gibi kısa mesafeler için idealdir.
Forkliflerde Araç Bakımı
Forklift nasıl sürülürsorusuna cevap verdikten sonra biraz da bu makinelerin bakımlarından söz edelim. Her makinede olduğu gibi bu araçların da günlük, haftalık ve aylık bakımlarının yapılması gerekiyor. Araçların tüm aksamlarının kontrolü sağlandığında hem güvenlik arz ediyor, hem de araçların ömrü uzuyor.
- Motor seviyesinin kontrol edilmesi
- Radyatör bakımının kontrol edilmesi
- Lastik bakımlarının yapılması
- Kaldırma sistemlerinin kontrol edilmesi
- Motor kontrolünün sağlanması
- Yağ yakıt göstergesinin kontrol edilmesi
- Hidrolik sistem kontrolü
Aylık yapılacak olan bakımlarda ise motor yağı ve yağ filtresi değiştirilmektedir. Motor bağlantı noktalarının, soğutucu ve radyatör mekanizmalarının takibi yapılmalıdır. Kaldırma ve direksiyon sistemlerinin işlevini yerine getirip getirmediği kontrol edilmelidir.
Forklift Kullanmak İçin Ehliyet Gerekiyor Mu?
Forklifte sahip olmak için tercih edilecek yollardan bir tanesi de forklift kiralama olacaktır. Kiralanan aracı kullanmak için de yine bir personele ihtiyaç vardır. Özellikle iş ilanları incelendiğinde üretim ve nakliye yapan firmalar tarafından forklift operatörü arandığına dair ilanlar yer alıyor. İş makinesi ve forkliflerin kullanılması amacı ile Forklift Operatör Ehliyeti alınması gerekiyor. Milli Eğitim Bakanlığı tarafından yürütülen bu eğitimler MEB’e bağlı olan kurslar tarafından veriliyor. İş yeri denetimlerinde bu firmaların alınması da zorunlu tutuluyor. Trafik Kanunu kapsamında operatörlerin bu belgeyi araç ehliyetine kaydettirmesi gerekiyor. Operatörlük belgesi ya da forklift ehliyeti alabilmek için İş Makinesi Kursu’na kayıt yaptırmalısınız. Teorik ve pratik eğitimlerin alınması sonrasında sınav yapılır. Yazılı sınavın geçilmesi sonrasında direksiyon sınavı yapılır. Eğer bu sınavda da başarılı olunursa belge sahibi olmuş olursunuz. Almış olduğunuz bu belgeyi Emniyet Genel Müdürlüğü’ne götürerek ehliyetinize işletmeniz gerekir. Önceden ehliyetiniz yoksa bir sürücü kursuna başvurduktan sonra G sınıfı ehliyet için başvurunuzu yapabilir ve gerekli sınavlar sonrası forklift çeşitleri kullanmak için ehliyet sahibi olabilirsiniz.
Kullanım amaçlarına göre değişken çatal ayar aralığı ve çatal ölçülerine sahip olan bu makinelerin kullanımı maharet istiyor. Forklift kullanımı zor olmamasına karşın bilgi ve belge gerektiren işlerden bir tanesidir. Gerekli önlemler alınmadığında da pek çok iş kazasında hem can hem de mal kaybı meydana geliyor. Olumsuz durumlar ile karşılaşmamak adına hem işletmelerin hem de operatörün gerekli önlemleri alması ve risk analizi yapması gerekiyor. Kapalı alanlarda hızı azaltmak, iş kıyafeti ile sürüş deneyimlemek bu önlemlerden bazılarıdır. Forklift kullanma ancak bu noktalara dikkat edilerek yapılmalıdır.