Yol yapımında kullanılan bir iş makinesi olan asfalt silindiri yola dökülen asfalt, çakıl gibi malzemelerin eşit ve düz bir şekilde yayılmasına yardımcı olan bir araçtır. Yol silindirleri üzerinden geçtiği maddeye baskı uygulayarak, sıkıştırır ve presler. Normal bir yol silindiri bir gövde ve bir metal silindirden oluşmaktadır.
Zemin hava ve su gibi maddelerden oluştuğu için boşluklar ile doludur ve gevşek bir yapıya sahiptir. Böyle zeminler düzeltilmeden üzerine herhangi bir yapı inşa edilemez çünkü gevşek zemin üzerine yapılan yapılar deprem gibi doğal afetlerde zarar görmektedir. Toprak silindirleri bu aşamada inşaata başlamadan önce zeminin yapısına uygun olan türle sağlamlaştırılır. Toprak silindirleri çalışmaya başlamadan önce çevrede güvenlik önlemleri alınmalı ve kaya, çukur alanlar olup olmadığı kontrol edilmelidir. Zeminde silindir makinesini kullanmanızın bir diğer nedeni ilerde zeminde oluşacak oturma, göçme gibi olayların önüne geçerek tedbir almaktır.
Asfalt silindirleri dinamik silindirler, statik silindirler ve tokmaklar olmak üzere 3 farklı gruba ayrılmaktadırlar.
1-Statik Silindirler
Lastik tekerlekli sıkıştırma sistemleri: Ön ve arka tarafında birbirine yakın ve çok sayıda tekerleği bulunan bu asfalt silindiri kalın tabakaların sıkıştırılmasında diğer türlere göre daha etkili olmaktadır. Tekerlek sayısı orta ağırlıkta olan makinelerde 5,7,9,11 olabilirken ağır olan modellerde ise tekerlek sayısı 2,7,9 olabilir. Arka tarafta bulunan lastik sayısı ön tarafta bulunan lastik sayısından bir adet fazladır. Lastiğin ağırlığı ve basıncı artar ise zemin daha iyi duruma gelmektedir, bu tür ince daneli ve kaba zeminlerde kullanılır. Tanecikleri sıkıştırırken daha az boşluk bırakarak su geçirgenliğini azaltır, zeminin sıkıştırılması sırasında daha az çatlak oluşumuna sebep olur, düzgün ve pürüzsüz bir zemin elde edilir. Bu silindirin çekili tarzda olan şeklide vardır. Manevra kabiliyeti düşük olduğundan dar alanlarda hareket kabiliyeti kısıtlıdır.
Keçi ayak silindirler: Silindirin yüzeyindeki ucu dairesel çıkıntılardan oluştuğu için keçinin ayaklarına benzetilmiş ve ismi buradan gelmiştir. İnce daneli, killi ve kuru killi zeminlerde oldukça etkili bir yapıya sahiptir fakat granüler zeminlerde kullanımı uygun değildir. Keçi ayaklı silindirlerde çıkıntıların toprağa uyguladığı baskı azdır bundan dolayı işlem sürekli tekrar edilerek kuvvetli bir sıkıştırma işlemi yapılmaktadır.
Kafesli Silindirler: Çelikten yapılmış bir veya birden fazla kafeslerden oluşan asfalt makinelerdir. Bir silindirin ağırlığı 5500 kilogram olabilmektedir. Islak kil zeminler ve alüvyonlu zeminlerde dâhil olmak üzere bütün zeminlerde kullanılabilir. Çekme hızları yüksekte olunca zeminde ezilmeye yol açabilir.
Küt Ayak Silindirler: Her ne kadar keçi ayaklı silindirlere benzese de daha kısa, geniş ve dikdörtgen yapılı bir tarzı bulunmaktadır. Kohezyonsuz ıslak ve siltli zeminlerde kullanıma uygundur. Küt ayaklı silindir geniş yüzey alanına sahip olduğu için zemine uyguladığı basınç miktarı daha azdır.
Demir Çelik Bandajlı Silindirler: Pürüzsüz ve düz bir yüzey elde etmek için uygundur. Her türlü asfalt kaplamasında kullanılabilir. Çakıl, kil ve kum karışımlarında, kaya dolgularında en iyi sonuçları verebilir. 20-30 cm yüksekliğinde olan dolguları sıkıştırmak için kullanılır. Karayollarında sıkıştırma işlemi yapılırken demir bandajlı silindirler kullanılır. Eğimin az olduğu yatay yerlerde kullanımı daha kolaydır. Demir bandajlı silindirler sıkıştırma işleminde diğerlerine göre daha başarılı oldukları için diğer silindirlerden sonra kullanılır.
- Tek bandajlı
- Çift bandajlı
- Üç bandajlı olmak üzere üç adet çeşidi bulunmaktadır.
2. Dinamik Silindirler
Vibrasyonlu Silindirler: Vibrasyonlu silindir titreşim yaptığında kendi ağırlığının 2-3 katına kadar çıkar. Vibrasyonlu silindir ince daneli ya da kaba daneli zeminler için elverişsizdir. Kumlu ve az kohezyon bulunduran granül zeminlerde çok etkilidir. Bu asfalt silindiri zeminin ek yerlerinde en iyi sıkıştırma elde edilmesi için tercih edilir. Vibrasyonlu silindirler diğer silindirlere göre daha düzgün bir sonuç elde etmek için kullanılır. Vibrasyon manevra yapılacağı zaman durdurulmalıdır.
Dahili Vibratörler: İnşaatlarda beton dökümünden sonra kullanılan dahili vibratör makinesinin diğer adı dalgıç vibratördür. Titreşimli ucuyla betonun içerisindeki boşlukları kapatarak betonu sıkıştırır aynı zamanda hava cepleri, kum akıntıları gibi sorunları giderir. Betonla direkt temasında dolayı en etkili vibratör çeşididir.
Plakalı Vibratörler: Ufak sıçrama hareketleri ile betonu sıkıştıran asfalt makinesidir. Ağırlık dikdörtgen şeklindeki levha üzerine yerleştirilir. Kaba daneli dolgularda, küçük deliklerin kapatılmasında ve yama yapılmasında kullanılabilir.
Elle Çekilir Vibrasyonlu Silindirler: Taşınabilirliği açısından küçük tamir işlerinde çok tercih edilmektedir. Büyük makinelerin giremediği alanlarda rahatça kullanılabilir. Yol onarımı, ek yama gibi işlerde kullanılmaktadır.
3. Tokmaklar
Kren Tokmaklar: Bu tokmaklar vinç yardımı ile belirli bir yüksekliğe kaldırılıp daha sonra bırakılır. Ağırlığı 1,5 ton ve 4 ton arasında olan kren tokmaklar kaba daneli zeminler için kullanıma uygun, ince daneli zeminler için uygun değildir. Sık kullanımdan dolayı makinelerin arızalanma ihtimali artacağı için periyodik bakımları zamanında yaptırılmalıdır.
Sıçrayan Tokmaklar: zemine birim hacım ağırlığı kadar sıkıştırma uygulayabilen iş makinesidir. İnce daneli zeminler için uygun değildir. Kanal dolgularında yüksekliği az zeminlerin sıkıştırılması için uygundur.
Silindirler Hangi Alanlarda Kullanılırlar?
- Karayolu onarımı
- Karayolu yapımı
- İnşaat alanlarında
- Su kanalı açımında
- Havaalanı ve otogar yapımında
- Engebeli arazileri dayanıklı ve düz hale getirmede
- Büyük yapıların inşaatından önce zemini güçlendirme
- Stadyum yapımında
Yol Silindirlerini Verimli Kullanmak
Çalışmaya başlanmadan önce çalışma yapılacak olan arazide kontroller yapılmalı. Arazide çatlak, çukur, delik gibi çalışma sırasında tehlike oluşturacak şeylerden kaçınılmalıdır. Eğimli arazilerde yapılacak olan çalışmalarda kayma riski olduğundan çalışmalar düşük hız kullanılarak gerçekleştirilmeli. Trafiğe açık olan alanlarda trafik kurallarına uyulmalı, hız yapılmamalı, makine asla boşa alınmamalıdır. Silindir makinenizi park edeceğiniz zaman trafiğe açık alanlarda çevredekiler uyarılmalı, boş ve düz olan bir alan seçilmeli ve araç park edildikten sonra takozlanarak emniyet tedbirlerine uyulmalıdır. Eğimli arazilerde kesinlikle yan çalışma yapılmamalıdır.
Asfalt Kazıma Makinesi Nedir?
Asfaltların hızlı ve temiz bir şekilde kaldırılıp yeni yapılacak işlem için düz bir zemin hazırlanmasını sağlar. Asfaltı derinlemesine kaldırabilir. Asfalt taneleri önden yüklemeli iki aşamalı konveyör üzerinden alınarak hazır bekleyen nakliye araçlarına konulur. Tekerlekli ya da paletli olarak üretilebilen asfalt kazıyıcının çalışma ağırlığı 4,5 ila 43 ton arasındadır.
- Küçük Kazıma Makinesi: Küçük kazıyıcılar, tekerlekli temel ve arka kısımda Kazıma tamburundan oluşmaktadır. Mazgal kapaklarının etrafının kazanması, yol çizgilerinin silinmesi ya da yol çizgilerinin yerleştirilmesi için kullanılan becerikli ve küçük kazıma makineleridir.
- Büyük Kazıma Makinesi: İki dizel motoru ile yakıt tasarrufu sağlayabilir. Anayol katmanlarını kaldırmak için kullanılan yüksek performanslı soğuk asfalt kazıma makinesidir. Güçlü motor ve yüksek yükleme kapasitesine sahiptir. Büyük kazıma makinesinin 43 ton çalışma ağırlığı, 350 mm kazma derinliği bulunmaktadır.
Asfalt Kazıma Makinesini Verimli Kullanma Yöntemleri
- Makinenin periyodik bakımları zamanında yapılmalıdır.
- Kazıma işlemleri makinenin normlarına uygun derinliklerde olmalıdır.
- Makinenin kullanma hızı normlara uygun olmalıdır.
- Makine alanında işinin ehli ve uzman olan kişilerce kullanılmalıdır.