Asfalt, nihai hali ile kum ve çakıl karışımlarından bir araya gelmesinden oluşan, ana hammaddesi petrol katranı içeren homojen bir karışımdır. Kıvam bakımından yarı katı veya tam katı olarak bulunabilir. Maliyet bakımından da avantaj sağlayan asfaltın kullanımı yoğun olarak yapılır. Asfalt kullanımı genellikle yol yapımında kullanılır. Asfalt makineleri tarafından yere düzgün bir şekilde serilmesi sağlanır. Yol için alt yapı da ve üst yapıda birlikte kullanım gösterilebilir. Alt yapı kısmındaki, dolgu ve yarmalar oluşturulur, sonrasında ise üst yapı da yükü altyapıya homojen olarak dağıtılmasını sağlar. Bunu beton, asfalt veya ikisinin karışımından elde edilen madde ile asfalt makinesi ile yapılması sağlanır. Asfalt uygulaması yapılırken kaliteli bir iş çıkarılmak isteniyorsa, iyi bir asfalt makine kullanılması şarttır. Bu makinelerin belli başlı özellikleri vardır;
- Asfalt uygulaması yapacak alana uygun olması.
- Yeterli kapasitesinin bulunması.
- Yakıt tasarruflu olması ile maliyetlerin düşmesini destekler.
- Çevre hassasiyeti olan teknik özellikli makine opsiyonları tercih edilmelidir. Bu gibi genel özellikler iyi bir asfalt makinesi için sıralanabilir. Asfaltlama yapılırken çeşitli makine parkurları kullanımı mevcuttur. Hepsinin farklı işlevleri olmasına karşın, hedef kaliteli işler çıkarabilmektir.
Asfalt Makineleri Çeşitleri
Asfalt kullanımı sağlanırken farklı makine formları birlikte kullanımı sağlanır. Bu makineler arasında finişer diye tabir edilen asfalt serme makinesi, silindirler, asfalt kazıma, kırma ve düzeltme makinesi, asfalt taşıma da kullanılan kamyonlar olarak sıralanabilir.
Asfalt Serme Makinesi
Asfalt makineleri içerisinde en fazla yük bu makine üzerindedir. Çalışma yapılacak alana özel bir nakliye ile getirilen makine, haznesine asfaltın yüklenmesi ile daha önceden düz hale getirilmiş zemine asfaltı sermeyi sağlar. Kumanda programında belirli bir kalınlıkta asfaltın yere düz bir şekilde dökülmesini yapar. Bu asfalt makinesi gerekli eğitimi almış sertifika sahibi operatörler tarafından kullanım sağlanır. Yeterli iş güvenliği önlemleri alınarak işlemlerin yapılması esas unsur olarak karşınıza çıkar. Asfalt serme makinesi olarak bir diğer ismi de finişer olarak adlandırılır. Çok çeşitli türleri vardır. Yapılacak iş yoğunluğuna göre paletli veya düz olarak tercihi yapılır. Genelde paletli finişerlerin kullanımı yoğundur. Büyük yol yapımında, otopark ve havaalanı inşaalarında kullanımı gerçekleştirilir. Hidrolik yükleme ayaklarının desteği ile kolay bir şekilde yükleme ve taşıma yapabilir. Paletli finişerler 16 metreye kadar geniş bir serim yapabilmesi için tasarlanmıştır. Aynı zamanda 0.7 metre kalınlığa kadar asfalt serebilme kapasitesi mevcuttur. Operatörü için kullanım konforu sağlayan finişerlerin bakım ve yakıt ikmali de çok rahat bir şekilde yapılabilmektedir.
Silindir Makineleri
Asfalt makineleri arasında son işlemi yapan silindirlerdir. Finişerlerin düz bir şekilde döküm yapıp düzelttiği asfaltın üzerinden geçerek son şeklini vermeyi sağlar. Üzerinden geçtiği asfaltı iyice yola yapışmasını ve sıkıştırmaya yarar. Normal bir silindir makinesinde gövde ve metal silindir şeklinde bulunur. Standart ve küçük işlemleri yeterince yapabilmesini sağlar. Ancak daha detaylı işler için farklı silindir tipleri de mevcuttur. Statik, dinamik ve tokmaklar olarak üç farklı grupta incelenebilir. Statik sıkıştırma sistemlerine göre;
- Demir / çelik bandajlı silindir makineleri; yüzeysel işlemleri yapabilmek için zemine yukarıdan aşağıya doğru baskı yapan makinelerdir. Pürüzsüz ve buruşuklukları gideren bir zemin oluşturmaya imkân tanır.
- Keçi ayaklı silindir; kuru killi zeminlerin yüzey kısmına yapacağı baskı ile işlem yapar. Zeminde kompakt bir çalışma sağlar ve ince kil zeminlerde kullanımı tercih edilir.
- Küt ayaklı silindir; keçi ayaklı silindirlere benzer, ancak bu silindirler ıslak zeminde kullanımı sağlanır. Daha kısa, ancak daha geniş ve dikdörtgen yapılı ayaklara sahiptir.
- Lastik tekerlekli silindirler; birbirine yakın lastiklerden oluşan dış tasarımı ile ince ve kaba taneli zeminlerde, killi zeminlerde kaliteli bir sıkıştırma yapar. Daha eski tip modellerinde çekilerek, elle kullanımı da yapılan makinelerdir. Lastik ağırlığı ve tekerlek basıncı birbiri ile orantılıdır, basınç durumunda artma sağlanırsa daha kaliteli işler çıkmasını destekler.
- Kafes ızgaraları silindirler; ekstra yüklemesi ve iş yapılacak alana taşınması gerekir. Ağır metal malzemeden, görüntüsü kafes şeklinde olan silindirler ağırlığı 11.000 kg a kadar ulaşabilmektedir. Tüm zeminlerde çalışma yapabilir, ancak hız kontrolü sağlanması gerekir. Yoksa kafesin zarar görebilmesi mümkün hale gelir.
Statik sıkıştırma yapan silindirler beş farklı grupta incelenebilir.
Dinamik sistemi olan silindir makineleri için;
- Vibrasyonlu silindirler; az kohezyon bulunan zeminlerde ve granürlü zeminlerde kullanımı için uygundur. Uygulama yaparken verdiği titreşimler sayesinde zeminin partiküllerine iletim yaparak yoğunluğunu arttırmaya yardımcı olur.
- Plaka vibratörler; dikdörtgen şeklinde bir gövdeye tasarımı yapılır. Merkez kuvvetinin uyguladığı hafi sıçramayı andıran şekilde uygulaması mümkündür. Daha küçük işlerde kullanımı sağlanır. Mesela; yama işlemlerinde, boru kenarlarında ve orta büyüklükte ki kanallar üzerinde konforlu bir kullanım yapılması sağlanır.
- Dâhili vibratör; elle veya bir vinç yardımı ile zemin üzerine uygulama yapması sağlanır. Yeterli sıkıştırma yapılmamış bölgelerde kullanılır ve maliyeti yüksek bir silindir olarak görülür.
- Elle çekilir vibrasyonlu silindir; tek tamburlu bir gövde üzerine olup, taşıması kolay yapılan bir silindir olarak kullanılır. Küçük tamir işleri için, park ve basit alanlarda kullanımı sağlanır.
Dinamik sistemli silindirler için dört farklı grupta incelemesi yapılabilir.
Son silindir çeşidi ise tokmaklar, bu da kendi arasında iki farklı grupta incelemesi yapılır. Bunlar şu şekilde sıralanabilir;
- Sıçrayan tokmaklar; kaba taneli zeminlerde doyurucu bir ağırlık vererek çalışması sağlanır.
- Kren tokmaklar; vinç yardımı ile yukarı kaldırılan tokmaklar yüksekten aşağı doğru inip baskı yapar. Bu sayede zemin, kaba taneli zeminleri düzeltmek için kullanılabilir. Bununla birlikte silindir çeşitleri tamamlanmıştır. Asfalt makineleri arasında en çok ihtiyaç duyulan makine olarak karşınıza çıkar. Bu sayede çalışma alanı ve türleri en çok makinedir.
Asfalt Kazıma, Kırma ve Düzeltme Makineleri
Asfalt kazıma makineleri, tabakanın tamamen kaldırılması ve sökme işlemini yapıp bir kamyona yükleyen makineler olarak kullanımı sağlanır. Asfalt dökülecek alana önceden getirilir, detaylı işlem yapan asfalt makinesi olarak kullanılır. Döşenecek zeminde temizleme yaparak asfaltın kolay bir şekilde yapılabilmesini sağlar. Asfalt kazıma makinesi, kırmaya başladıktan sonra çalışma yapmasının önünü açar. Asfalt kırma makinesi çalışmaya başlar, sonrasında ise kazıma makinesi toplayıp çıkan hafriyatı kamyonlara yüklemeyi sağlar. Verimli bir asfalt kırma makinesi ile çalışılması işe bir an önce başlamayı destekler ve pratiklikle birlikte hızlı bir çalışma imkânı tanır.
Asfalt Makineleri Temini ve Maliyetleri
Asfalt makineleri, kullanımını genellikle büyük yüklenici firmaları, belediyeler ve karayolları yapmaktadır. Satın alma yöntemi yapılarak sürekli bünyesinde bulundurma durumu sağlanabilir. Böylece makine ile ilgili kullanım hakkı ömürlük olarak satın alan firma ait olur. Bakımı ve teknik sorunları gibi tüm işlemlerle bizzat ilgilenmek gerekir. Ancak asfalt makineleri çalışma durumuna göre kiralanabilir özellikleri de vardır. Belirli sürelerde yapılacak işler ile ilgili asfalt makineleri kiralama yapan firmalarla anlaşma sağlanır, bakımı ve diğer teknik sorumluluk kiralama firmasına yüklenebilir. Her iki seçenekte de kullanımı yapacak firmalara aittir ve bütçeleme de söz konusudur. Tüm planlamalar yapıldıktan sonra alım yapılması sağlanır.