Ekskavatör, kazma, kaldırma, yükleme gibi işleri yapabilen ve yaptığı işlere göre sınıflandırılan iş makineleridir. İş ve inşaat makinesi denildiğinde akla ilk gelen araçlardan biridir. Genellikle toprak kazıp yükleme işlerinde kullanılsa da bu araçların bina yıkımında, istiflemede, gemi boşaltmada kullanılması da mümkündür. Ayrıca eğimli arazide ev yapılması için arazilerin hazırlanmasında yer alır. Motorlarının gücü sayesinde istenilen çalışma moduna ve devire göre ayarlanmasını sağlayan sistemleri vardır. Operatörlerin ekskavatör kullanımları sırasında onlara yardımcı olacak özellikler bu araçlarda mevcuttur. Bu özelliklerin gerektiği gibi kullanılması önemlidir. Ekskavatör gibi iş makinelerinin kullanımı söz konusu edildiğinde operatörlerin ekskavatör operatörü ehliyeti olması gerekir. Bu ehliyete sahip olmayanların araçları kullanması yasaktır.
Ekskavatör Nasıl Kullanılır ve Kullanım Alanları Nelerdir?
İş makineleri içerisinde yer alan ekskavatörlerin çok fazla kullanım alanı mevcuttur. Tercih edildiği alanlardan biri kazı işleridir. Bu araç, yapılacak işlerin kısa sürede verimli bir şekilde yapılmasını sağlar. Çalışması için hidrolik yağ basıncına ihtiyaç duyulmaktadır. Engebeli arazilerde insan gücünün kullanılamadığı alanlar mevcuttur. Ekskavatörler insan gücünün yetmediği noktalarda işlerin daha hızlı bir şekilde yapılmasını sağlayan bir araçtır. İçerisinde bulundurduğu elektronik sensör, bobin, valf sistemi ve hidrolik pompa gibi düzenekleri çeşitli işler yapmasını sağlar. Yer kazımı, ağır inşaat işleri ve bina yıkımı gibi işlerin yapılmasında yardımcı olur. Ekskavatör nedir sorusunun cevaplarından biri de kazma, taşıma, yükleme ve boşaltma gibi işlerde de kullanılan bir araç olmasıdır. Diğer iş makineleri gibi yapılan iş esnasında yerini değiştirmesine gerek kalmaz çünkü mekanizması sayesinde bulunduğu yerde dönme özelliğine sahiptir. Bu da ekskavatörün kullanışlı bir araç olduğunun göstergesidir. Ekskavatör araçlarının kullanım alanı özelliklerine göre çeşitlilik göstermektedir. Çünkü kullanım alanları, iş makinesinin çeşitlerini etkiler. Ekskavatör kullanım alanları:
- İnşaat sektörü,
- Zemin düzeltme işleri,
- Boru döşeme,
- Çukur açma gibi çeşitli işlerde ve alanlarda ekskavatör kullanımı mevcuttur.
Birçok çeşidi bulunan ekskavatörlerin hepsinde iki adet levye bulunmaktadır. Bu levyelerden solda bulunan kepçeyi hareket ettirmeyi sağlar. Kepçeyi yukarı kaldırmak için levyenin öne uzatılması gerekir. Operatör tarafından levye geri çekildiğinde kepçenin aşağı inmesi işlemi gerçekleştirilir. Bu araçlar hassas yapıda oldukları için yapılacak hareketlerin olabildiğince yavaş yapılması gerekir. Sağda bulunan levye ise ekskavatörde yer alan kovanın açılıp kapanmasını sağlar. Kovanın toprağı alabilmesi için levyenin sağa doğru çekilmesi gerekir. Dolan kovanın boşalması için levye sola doğru çekilir.
İşlerin bitiminden sonra ekskavatörün park edilmesi gerekir. Park edilirken dikkat edilmesi gereken unsurlardan biri ise zemindir. Ekskavatörler yapıları gereğiyle eğimli ya da engebeli zeminlere park edilmemelidir. Park edilecek yer belirlenince önce kepçenin yere indirilmesi gerekir. Daha sonrasında hem sağ hem sol taraftaki levyeler boşa alınır. Bütün iş makinelerinde olduğu gibi ekskavatörlerde de emniyet kilidi mevcuttur. Bu emniyet kilidi kontrol edildikten sonra operatörlerin araçtan güvenli bir şekilde inmesi mümkündür. Böylelikle ekskavatör nasıl kullanılır sorusu cevaplanmış olur.
Ekskavatör Çeşitleri
İş makineleri içerisinde en çok tercih edilenlerden biri ekskavatörlerdir.. Bu iş makineleri çalışma alanları, birim maliyetindeki verimlilikleri ve yaptıkları işe göre çok farklı çeşitlerle satışa sunulur. Ekskavatörler çeşit bakımından yürüyüş şekillerine ve tonajlarına yani ağırlıklarına göre iki gruba ayrılır. Bu gruplar da kendi içlerinde alt gruba ayrılmaktadır. Ekskavatörler yürüyüş sistemlerine göre:
- Paletli ekskavatör,
- Lastikli ekskavatör olarak sınıflandırılır.
Tonajlarına göre ise:
- Mini ekskavatör,
- Küçük boy ekskavatör,
- Orta boy ekskavatör,
- Büyük boy ekskavatör şekline sınıflandırılır.
- Mini ekskavatörler, karayolu çalışmalarında, peyzaj düzenlemelerinde ve kaldırım çalışmalarında, orman işlerinde sıklıkla tercih edilen bir araçtır. Derin kazı gerektirmeyen, çabuk müdahale ile düzenleme gereken faaliyetlerde kullanılırlar. Küçük oldukları için kamyon yüklemede tercih edilmeyen bir çeşittir. Ayrıca düşük yakıt kullanımı ve boyutu bakımından yol yapım çalışmalarında sıklıkla tercih edilir.
- Büyük ekskavatörler, güç ve hız gibi özellikleriyle büyük hafriyat işlerinde ve ağır kaldırma gibi işlerde özellikle tercih edilen ayrıca büyük kazı yapılması gereken projelerde kullanılmaktadır. Güçlü ve verimli motorları, hidrolik sistemleri, boyutları dolayısıyla gelişmiş yapısı sayesinde kullanılarak büyük karayolu projelerinde yer alarak işlerin zamanında bitmesini sağlarlar. Bu türler, büyük kayaların ve sert zeminlerin kırılması için kullanılan alet olmadan kovası sayesinde bu zeminleri ve taşları kırabilirler. Büyük ekskavatörler, eğimli arazide yol yapımı için de oldukça uygun bir iş makinesidir. Böylelikle dağlık ve eğimli bir yerde yapılmak istenen yollar rahatlıkla yapılabilmektedir.
- Yürüyüş sistemine göre çeşitleri bulunan bu araçların paletli olan versiyonları bir yere özellikle uzak bir mesafeye giderken başka bir aracın nakliyesi sayesinde ulaşır. Ancak lastik tekerlekli olan ekskavatörler, operatörlerin kullanımı ile istediği yere gitmektedir. Buradan da anlaşılacağı gibi lastikli olan makinelerin çalışma alanına girebilmesi için başka bir araca ihtiyacı yoktur. Bu da tercih edilme noktasında etkili olan bir nedendir. Ayrıca lastikli olan türler, kazma, taşıma ve yükleme gibi işler için kullanılabilirler.
- Küçük boy ekskavatörlerin çalışma mantığı mini olan türlerle aynıdır. Bu iki çeşit araç, küçük hafriyat kazılarında, istifleme işlerinde, belediye işlerinde ve hazır prefabrik sistemlerin yerleştirilmesinde tercih edilir. Orta boy olan türler ise çalışma prensibi açısından küçük araçlarda aynı olsa da boyutları, yürüyüş takımları, motor güçleri daha fazladır. Böylece ekskavatör verim hesabı bu özelliklerin kullanımı ile belirlenmektedir.
Ekskavatörlerin Eğimli Arazilerde Kullanımı
Ev yapımlarında arazi yapılarının birbirine benzerlik göstermemesi veya arazi yapısının uygun olmaması gibi durumlar söz konusudur. Böyle durumlarda dikkat edilmesi gereken unsurlar vardır. Eğimli arazide ev yapmak isteyenlerin yapması gereken şeylerden biri arazi için proje hazırlanmasıdır. Ev yapılması için gerekli uygunluk belirlendikten sonra bu arazilerin ev için uygun hale getirilmesi gerekir. Bunun için de kazma işlerinde kullanılan ekskavatörlere ihtiyaç vardır. Eğimli arazi ekskavatör kullanımı için de bu işi iyi bilen bir operatör olması gerekmektedir. Bu operatörlerin engebeli arazide kullanması gereken araç türü bellidir. Paletli olan versiyonların tercih edilmesi gerekir. Böylelikle evin yapılacağı arazinin hazırlanması mümkündür. Ekskavatör yardımıyla eğimli arazilerin kazılması ve düzenlenmesi halinde oluşacak alanlar evin yapımı için uygun hale gelir. Ayrıca engebeli araziler sadece ev yapımlarında değil yol ve bahçe yapımlarında da tercih edilen alanlardan biridir. Bu alanların düzenlenmesinde verimli bir sonuç almak için planlamaların araziye uygun yapılması gerekir. Aynı şekilde bu alanların düzenlenmesinde ve kazılmasında ekskavatör gibi iş makinelerine ihtiyaç duyulmaktadır. Bahçe yapımlarında arazinin kazılması ile birlikte teraslama işlemi uygulanmaktadır. Arazinin eğimi yüksek olduğunda bu işlem tercih edilir. Böylelikle erozyon gibi afetler önlenmiş olur. Eğimli arazi ekskavatör operatör becerileri de dikkat edilmesi gereken unsurlardan biridir. Bu işte belli donanıma sahip olan operatörler sayesinde işlerin istenildiği gibi yapılması mümkündür. Ekskavatörlerin eğimli arazi tesviyesi yapmadan önce düzenli olarak bakımlarının yapılmış olması gerekir. Bu bakımlar şöyledir:
- Aracın çalıştırılmadan önce kontrol edilmesi,
- Isıtma işleminden önce kontrol edilmesi,
- Kullanım sırasında kontrol edilmesi,
- İşin bitimi sonrasında kontrol edilmesi gerekmektedir.
Bu kontrollerin ve bakımların yapılması gün sonunda ekskavatör verimi için önemli bir unsurdur. Dikkat edilmesi gereken bir diğer unsur ise bakımı yapandır. Bakımı yapacak olan kişi ekskavatör operatörü yani bu makineyi kullanacak olan kişidir. Buradan da anlaşılacağı gibi operatörlere düşen görevler oldukça önemlidir.