İnşaat temeli, teknik tanıma göre temel mimari bir yapıyı yere bağlayan ve yükleri yapıdan zemine taşıyan öge olarak adlandırılmaktadır. İnşaat ise binalar ya da endüstriyel yapılar ile altyapı gibi insan ihtiyaçlarına karşılık gelen yapıların amacına uygun bir şekilde inşa edilmesi süreci olarak adlandırılmaktadır. Temel olarak inşaat süreci planlama, tasarım ve finansman ile başlamaktadır. Sonrasında ise projenin inşasından kullanıma hazır oluncaya kadar bir başka süreç ile devam etmektedir. Bu noktada önemli olan inşaat projesinin başarılı bir şekilde yürütülmesi için etkili bir planlama yapılmasıdır.
İnşaat süreci, pek çok işin aynı anda ve birbiriyle bağlantılı olarak yürütüldüğü bir organizasyon işidir. En başından en sonuna kadar adımların tamamının profesyonellerce atılması gerekmektedir. İnşaat süreci kendi içinde de farklı sınıflara ayrılmaktadır. Örneğin bina inşaatı genellikle konut ve konut dışı olarak sınıflandırılan yapıların üretilmesi işlemidir. Altyapı ise barajlar, köprüler ya da otoyollar gibi genellikle büyük kamu işlerinin imalat sürecidir. Endüstriyel sanayi yapıları ise rafineriler, elektrik üretimi ya da değirmenler gibi üretim tesislerini kapsamaktadır. Bu nedenle inşaatlar kapsamlı birçok görevi de içermektedir.
İnşaatta Kullanılan Makineler ve Avantajları
İnşaat sahasındaki faaliyetler ne kadar artarsa iş makinelerine olan ihtiyaç da o kadar artmaktadır. Kapsam ne kadar artarsa da inşaatta kullanılan makineler o kadar çeşitlenmektedir. İnsan gücünün yetmediği birçok inşaat işlemi için iş makineleri büyük kolaylık sağlamaktadır. İnşaat işinin temelinde belirli bazı iş makinelerine ihtiyaç duyulmaktadır:
- Ekskavatör,
- Loder,
- Beko loder,
- Dozer,
- Greyder, Kompaktör,
- Skreyper,
- Sondaj makinesi,
- Kule vinç
gibi iş makineleri sıklıkla kullanılan araçlardandır.
Bu gibi iş makinelerinin kullanımı ile;
- sahadaki çalışma süresi azaltılmaktadır,
- iş makinelerinin kullanımı ile masraflar eksilmektedir ve
- inşaat projesindeki harcamalar asgari seviyeye düşürülmektedir.
İnşaatta Kullanılan Makineler Nelerdir?
İnşaatta kullanılan makineler farklı zemin türlerinde birden fazla işi tek başına yapabilen yeni nesil özellikli iş makineleri türlerine de sahiptir. Örneğin büyük miktarlarda toprağı hareket ettirmek, çevre düzenlemesi ve temizliği yapmak ya da temel kazmak için farklı özellikli makineler kullanılabilmektedir.
- Hafriyat kamyonu inşaat sahasından çıkan molozların taşınmasında ve döküm sahasına boşaltılmasında, yani çevre temizliğinde kullanılabilmektedir. İnşaat temeli kazılırken en çok ihtiyaç duyulan iş makinelerinden biridir.
- Silindir iş makinesi ile toprak ve asfalt gibi malzemeler sıkıştırılmaktadır. Bu da inşaat temelinde, çevre düzenlemesinde ya da eğimli arazi çalışmalarında düşük hız ile kullanılabilmesine olanak sunmaktadır.
- Mini ekskavatör, daha çok inşaat yıkımı işlemlerinde kullanılan bir araç olsa da boru döşemeden bahçe ve peyzaja zemin tasfiyeden temel atma işlerine kadar pek çok farklı alanda kullanılabilmektedir. Mini ekskavatörler özellikle dar alanlarda büyük kolaylık sağlamaktadır. İşlevine ve kullanıldığı alanlara göre mini ekskavatörlerin de farklı boyutları, ağırlıkları ve fonksiyonel özellikleri bulunmaktadır.
Bu iş makineleri özellikle orta ölçekli kazma, yükleme, duvar örme ya da karayolu çalışmalarında kullanılmaktadır.
İnşaat Temeli Projeleri Kimlerle Beraber Yürütülür?
İnşaat temelleri arazi üzerine düzenlenmiş olan mimari projeye uygun olarak mühendisler, operatörler, şantiye şefi, ustalar ve işçiler tarafından ortak bir çalışma ile yürütülmektedir. İnşaat temelinde altyapıyı tasarlama, yürütme, imar gereksinimleri, çevresel etkiler gibi konuların önceden planlanması gerekmektedir. Temel atmadan önce çizelgeleme, bütçeleme, şantiye güvenliği, yapı malzemelerinin ulaşılabilirliği ve nakliyesi, lojistik ve çevreye verdikleri rah
atsızlıklar yönetmelik gereği sıkı takip edilmesi gereken detaylardır. Bunların tamamının kontrolü sağlandıktan sonra hafriyat aplikasyonu, hafriyat ve artıklarının nakliyesi devamında ise temel atma işlemleri başlamaktadır. Temel altı, mıcır ve drenaj işleri ile mıcır tesviyesi ve temel altı grobeton işleri inşaatta kullanılan makineler yardımıyla hızlı bir şekilde inşaya başlamayı kolaylaştırmaktadır. Sonrasında temel atma aşamasında yeni bir seviyeye başlanmaktadır. Bu seviyede temel altı izolasyon hazırlıkları başlamaktadır ve temel altı bohçalama ile yalıtım aşamalarından sonra koruma betonu atılarak temel atma işlemleri başlamaktadır.
- Temel demirlerinin döşenmesi ile temel betonu dökülmesi aşamalarında mutlaka vibratör kullanılmaktadır. Vibratör beton dökümünün hemen sonrasında beton karışımındaki havanın uzaklaştırılması, homojen bir şekilde dağılması ve pürüzsüz görünmesi için oldukça önemlidir.
- Dolgu ve sıkıştırma işlemleri için inşaatta kullanılan makineler olmazsa olmazlardandır. Kazı yapma, zemini sıyırma, kırma, kanal kazma ve yükleme gibi işlerde ekskavatör kullanımı oldukça tercih edilmektedir.
- Dozer buldozer, angledozer ve tiltdozer olarak üçe ayrılsa da arazinin temizlenmesi, malzemelerin serilmesi ya da zeminin gevşetilmesi gibi amaçlarla kullanılabilmektedir.
- Kule vinç inşaatlarda bina yükseldikçe onunla beraber yükselen ve yüklerin taşınmasını sağlayan çelik yapıdaki bir makinedir. İnşaat arazilerinde özellikle kule vincin iyi mesnete bağlamak oldukça önemlidir.
- İnşaat temelleri atılırken kullanılan bir başka iş makinesi ise skreyper sert zeminlerin gevşetilmesi, gevşetilen zeminde kazı yapılması, hafriyat taşınması, malzemenin homojen serilip düzgün bir yüzey oluşturması, dolguların yapılması, kanalların açılması gibi işlerde oldukça büyük bir yardımcıdır. Özellikle tesviye işlemlerinde, ağır kazı ve dolgu içeren kaba tesviyede ve inşaat temellerinde kullanılabilmektedir.
Temel atma işleminin çukur kazıp bir yapının temel bölümlerini inşa etmeye başlamaktan ibaret olduğunu söylemek mümkün değildir. Aslında temel atma işleminin en can alıcı noktası beton atma işleminin gerçekleşmesini sağlamaktır.
Betonarme ise betonun çelik kullanılarak güçlendirilmesi imal edilen temel yapı malzemesi olarak adlandırılmaktadır. Bu noktada betonarme kolonun dayanımı zeminin dayanımına göre daha yüksek olduğu için sıklıkla bu yöntem kullanılarak inşaat temelleri güçlendirilmektedir.
- Greyder, zemin tesviyesi ve çalışılabilecek sertlikteki zeminlerde hendek açma, şev düzeltme gibi işler kullanılmaktadır. Ayrıca beton dağıtıcı ile de betonu istenilen noktaya ve kota ulaştırmak mümkün hale gelmektedir.
- Silindir iş makinesi temel malzemenin ve asfalt karışımının sıkıştırılması işlerini yaptığı için temel atmada kullanılan makinelerdendir. Genel olarak uzmanlar özellikle yeni yapıların inşaatında öncelikle sağlam temel atmanın ve bu konudan ödün vermemenin oldukça önemli olduğunu belirtmekteler.
İnşaat Temeli Atarken Nelere Dikkat Etmek Gerekir?
Temel atma konusunda özellikle binanın yapıldığı toprağa göre seçimler yapılması tavsiye edilmektedir. Bu noktada iş makinelerinin seçimi de önem taşımaktadır. Temellerin yeterli derinlikte olmaması ve toprağın dayanıklılık oranının ölçülmemesi temel atma işleminin hatalı sonuçlar doğurmasına neden olabilmektedir. Temel atmanın titiz projeler sonucunda atılmaması tozuma, yüzeyde kabarcık oluşumu, beton yüzeyinden parça atması, beton yüzeyinde renk düzensizliği, çiçeklenme ya da beton yüzeyinde dökülme ya da bozulma, çatlak, kıvam kaybı ve segregasyon gibi problemler yaşanabilmektedir. Yerleştirme sıkıştırma işlemleri bu gibi problemlerin önüne geçilmesi konusunda büyük önem taşımaktadır. O nedenle bu işlemler için kullanılacak iş makineleri da oldukça önemlidir. İnşaatta kullanılan makineler pek çok farklı avantaj sağlaması ile birlikte farklı işlemler ve yoğun iş gücü gerektiren inşa işlemlerinde de kolaylık sağlaması açısından büyük önem taşımaktadır. Köstebek adıyla da bilinen tünel açma makinesi, perdahlama (helikopter) makinesi ya da beton vakum sistemi gibi iş makineleri da temel atma işlemlerinde kullanılabilmektedir. Bu gibi birbirine zincir halinde bağlı olan çalışmalarda sistemli çalışmak ve doğru malzemeler ile birlikte doğru iş makinelerini kullanmak oldukça önemlidir. Daha proje aşamasında her türlü önlemin alındığından ve iş makinelerinin işlevselliğinden emin olmak gerekmektedir.