Motor gücü, bir motorun üretebileceği güç olarak tanımlanabilmektedir. Güç birimleri, en yaygın olarak kva, metrik beygir gücü veya beygir gücü olarak ifade edilebilir. İçten yanmalı motorlar açısından, motor gücü genellikle belirli bir test yöntemine göre (örneğin ISO 1585 gibi) motorun uzun bir süre boyunca sürdürebileceği bir güç çıkışı olan nominal gücü tanımlar. İçten yanmalı motorlar bir PTO miline (krank miline) sahiptir, bu nedenle şaft gücü kuralı içten yanmalı motorlar için de geçerlidir. Eğer konu iş makinesi ise motor gücü kavramı hayati bir öneme sahiptir. Karşımızda duran dev iş makinesi için itici ve fonksiyonelliği belirleyici güç elbette ki motor tarafından üretilecektir.
Önümüzdeki 20 yıl içinde, şantiyelerde kullandığımız tüm beko loderler, ekskavatörler, dozerler, greyderler gibi iş makinesi türleri ve diğer ağır ekipmanların dizel motorlardan tamamen elektrikli motorlara geçmesi olasıdır. Çevre Koruma Ajansı (EPA) yıllardır, inşaatta kullanılanlar gibi yol dışı dizel motorlar için daha katı emisyon standartları uygulamaktadır. Gelecekteki düzenlemeler, üreticilerin dizel motor üretimini bırakıp tamamen elektrikli hale gelmesinin önünü açacak olan ağır inşaat ekipmanlarında sıfır emisyon gerektirebilir. Peki, ağır inşaat ekipmanı üreticileri gelecekte tamamen elektrikli modellere uyacak mı?
Küresel olarak, inşaat sektörü enerjiyle ilgili karbon emisyonlarının %11’inden sorumlu, bu nedenle ülkelerin bir noktada dizel motorlu ağır ekipmanların satışını şu anda araba ve kamyonlara yaptıkları gibi yasaklayacağını düşünmek mantıksız değil. Tamamen elektrikli ağır ekipmanların faydaları arasında azaltılmış gürültü, sıfır emisyon, azaltılmış servis süreleri ve daha düşük toplam sahip olma maliyeti sayılabilir. Elbette ki bu durumdan yüksek motor gücüne sahip iş makineleri de etkilenecektir. Bu noktada aklımıza dünyanın en yüksek motor gücüne sahip iş makineleri yani kısaca dünyanın en güçlü iş makineleri hangileridir sorusu gelmektedir. Gelin hep birlikte güçlü iş makineleri arasında bir gezintiye çıkalım.
Devasa Kepçe Tekerlekli Ekskavatörler
Dünyanın en büyük iş makinelerinden birisi, güçlü dev kepçe tekerlekli ekskavatör olarak kayıtlara geçmiştir. Bu devasa iş makinesi 1995 yılında Almanya’da inşa edilmiştir. Tamamı 96 metre yüksekliğinde ve 225 metre uzunluğundadır. Ayrıca 14.061 ton gibi şaşırtıcı bir ağırlığa sahiptir. Bu devasa iş makinesi oldukça güçlü bir motora sahiptir ve onu çalıştırmak için beş kişilik bir ekip gerekmektedir. Günde 8,5 milyon metre küpten fazla toprağı hareket ettirebilme kapasitesine sahip olduğu bildirilmektedir. Bunu daha anlaşılır şekilde ifade etmek gerekirse, bu bir günde bir futbol sahası uzunluğunda ve 80 metre derinliğinde bir çukur kazmaya eşdeğerdir denebilir. Bu özellikleri ile Guinness Rekorlar Kitabı’na da girmiştir. En iyi iş makineleri arasında ilk sıralarda yer alan bu aracın üretildiği fabrikadan ilk kez kalıcı olarak çalışacağı Garzweiler madenine bir yolculuk yapması ve saatte bir kilometrelik müthiş bir hızla seyahat etmesi üç haftadan fazla zaman almıştır.
Madencilik Ekskavatörleri
Sınırları zorlayan ve alışılmışın dışında motor gücüne sahip olan güçlü iş makineleri çeşitlerinden birisi de madencilik ekskavatörüdür demek yanlış olmayacaktır. Madencilik ekskavatörleri, aşındırıcı bir yüzeyle çalışmaktan, aşırı yüke sahip üstten yüklemeli kamyonlara ve bakir kayalık zemini kırmaya kadar çeşitli görevleri yerine getirmek için kullanılan en önemli iş makinesi çeşitleri arasında gösterilmektedir. Büyük madencilik ekskavatörleri, üretimi en üst düzeye çıkarmak için tüm bu görevleri hızlı ve verimli bir şekilde yapmak üzere tasarlanmıştır. Makineyi işinize uygun hale getirmek için beko veya kürek ve dizel motorlar veya elektrik motorları arasından seçim yapabilirsiniz ve böylece sahanızda optimum verimliliği elde edebilirsiniz. Bununla birlikte, 70 tona kadar dev kayaları kamyonlara yüklerken madencilik ekskavatörleri doğru bir seçim olacaktır.
Yüksek Motor Gücünün Benzersiz Örnekleri: Süper Buldozerler
Bilindiği kadarıyla 1980’lerin başında, bir girişimci ve kuzey İtalya’nın Portogruaro kentinde bir inşaat şirketinin sahibi tarafından süper buldozer inşa edilmiştir. Bu iş makinesi, standart dozerlerle benzer iş makinesi parçaları barındırmakla birlikte motor gücü ve yük kapasitesi olarak emsallerinden oldukça farklılık göstermektedir. Süper buldozerin gerçekten büyük olması gerekiyordu sonsuz çöl alanlarında çok fazla miktarda toprağın taşınmasını içeren bir projede kullanılması gerekmekteydi. İş makinesi çeşitleri arasında bu projenin altından kalkabilecek iş makinesi isimleri pek de fazla değildi. Bu sebeple bu tarz zorlu projelerde görev alacak süper buldozerlerin üretilmesi ve güçlü motorlarla donatılması bir zorunluluk sonucu ortaya çıkmıştır. Bıçak da dahil olmak üzere süper buldozerin birçok bileşeninin özel olarak yapılması gerekmekteydi. Netice olarak üretimi gerçekleştirilen süper buldozerler dünyanın en yüksek motor gücüne sahip iş makineleri listesine adını yazdırmayı başarmıştır.
Motorlu Greyderler
Dünyanın en büyük motorlu greyderi esasen süper buldozerlerle aynı projede görevlendirilmek üzere 1980’de üretilmiştir. Bu motorlu greyderin yüksek güce sahip iki motoru bulunmaktaydı. 1.000 hp arka uçtan mafsallı ve 700 hp ön uçtan mafsallı iki motoru da benzersiz özelliklere sahipti. Motorlu greyder 200 ton ağırlığa sahipti ve toplamda 12 lastiği vardı. Henüz sahaya çıkmadan önce daha depodayken turistik bir cazibe merkezi haline gelmiş ve çeşitli mühendisler tarafından ziyaret akınına uğrayarak incelemelere tabi tutulmuştur. Ne yazık ki bu güçlü iş makinesi depodan çıkarak sahaya gidememiş ve kullanılması planlandığı projede çalıştırılmayarak sökülüp hurda olarak değerlendirilmiştir. Küresel ağır ekipman pazarının, inşaat, madencilik ve petrol ve gaz endüstrilerinden makinelere yönelik artan talebin etkisiyle 2025 yılına kadar 231 milyar dolara ulaşması beklenmektedir. Bu noktada üretilecek iş makineleri gerek yüksek motor gücüne sahip olması gerekse ekonomik olması yönünden pek çok parametre dahilinde incelikle ele alınmaktadır. En basit anlamda çevreye olan etkileri ve hatta iş makinesi sesi bile üzerinde aylarda çalışması gereken bir konu başlığı olarak karşımıza çıkmaktadır.
Gücün Sınırlarını Zorlayan İş Makineleri: Paletli Dozerler
Paletli dozer, öne monte bir bıçağa sahip paletli bir hafriyat makinesidir. Paletli dozerler 75 beygir gücüne sahip küçük faydalı modellerden 900 beygir gücüne yaklaşan modellere kadar geniş bir motor gücü aralığına sahiptir. Büyük olan paletli dozerler genellikle madencilik, saha geliştirme ve yol inşaatı gibi büyük hacimli malzemelerin taşınmasını içeren uygulamalarda yer alır. Daha küçük makineler ise, hafriyat uygulamalarında son dereceleri ve konturları oluşturmak için genellikle tesviye traktörleri olarak kullanılır.
Geniş bir paletli dozer yelpazesine sahip çoğu üretici için ürün yelpazesi, 130’dan 200’lerin ortalarına kadar beygir gücü derecelerine sahip orta sınıf modelleri içerir. Bu orta sınıf kategori, endüstri satışlarının büyük kısmını ve belki de yol ve köprü çalışmaları, konut ve ticari inşaat, depolama, saha temizleme ve enerji geliştirmeyi içerebilecek en geniş uygulama potansiyeli çeşitliliğini temsil eder. İş makinesi adları çeşitlilik gösterse de güçlü bir paletli dozeri adını unutsanız bile hemen tarif edebileceğiniz kesindir.
Paletli dozerlerdeki power-shift şanzımanlar genellikle maksimum çekiş gücü için hız ve yük taleplerini tam olarak karşılamak üzere vites aralıklarını otomatik olarak değiştirebilen elektronik kontroller kullanır ve bazı modellerde motor gücünü paletlere hidrolik olarak aktaran hidrostatik bir tahrik sistemi kullanılır. Ek olarak, çoğu tek bir joystick kullanan ve makine döndüğünde her iki palete de tam güç sağlayan direksiyon sistemleri için elektronik kontroller kullanılarak makine kontrolü basitleştirmektedir. Gelişen teknolojiyle paralel olarak iş makinesi türleri ve hitap ettikleri sektörler de gelişmekte ve değişmektedir. Görünen o ki yakın bir gelecekte daha yüksek motor gücüne sahip ve daha ekonomik olan iş makineleri ile karşılaşmamız olasıdır