Dozerler veya paletli yükleyici olarak da adlandırılan buldozerler ve engebeli araziler için ideal iş makineleridir. Dozer olarak da adlandırılan buldozerler, yol yapımında, tarımda, inşaatta, madencilikte ve yıkım işlerinde kullanılan, toprak veya kayaları itmek için güçlü bir donanımla üretilmiş iş makineleridir. Temel olarak dozer nedir sorusunu şöyle yanıtlayabiliriz; bir traktörün önüne monte edilmiş ağır, geniş çelik bir bıçak veya plaka olarak tarif edilebilir. Bazen dört tekerlekten oluşan ve önden çekişli bir traktör kullanır, ancak genellikle sürekli metal basamaklar üzerine monte edilmiş bir palet veya paletli tip kullanılır. Bıçak, hidrolik pistonlarla kaldırılabilir ve aşağı itilebilir.
Kazmak için bıçak yüzey seviyesinin altında tutulur; taşıma için ise yüzey seviyesinde tutulur ve yayma işlemleri için ise traktör ileri doğru hareket ederken yüzey seviyesinin üzerinde tutulmaktadır. Buldozerler sığ alanlarda kazma ve hendek açma işleri için idealdirler. Kısa mesafeli malzeme taşımacılığı için dozer kullanımı sık rastlanan bir durumdur. Dozer kepçe fonksiyonu ile kamyonlardan dökülen toprağı yayabilir ve buna ek olarak ağaç kütüklerini ve kayaları çıkararak çalışma sahasında engel yaratan durumları ortadan kaldırabilir. Bir buldozer tek başına birçok kazı türünü yapabilir ve bunun yanı sıra dozer iş makinesi çoğu kazı işinde diğer iş makineleri ile birlikte sinerjik olarak kullanılabilir. Bu genel bilgilerin ardından dozer kullanımı konusunu 7 maddede inceleyerek ele alalım.
İnşaat ve Yapı Sektöründe Dozerler
Buldozerler, esas olarak bir çalışma sahasında toprak ve moloz gibi malzemeleri itme, kazma, kazma ve tasviye etmeye yardımcı olan güçlü makinelerdir. Önlerinde malzemeyi iten büyük, ağır bıçaklar bulunur. Bazıları, sert zemini kırmaya yardımcı olmak için arkadaki sökücüler gibi başka modifikasyonlarla ve ataşmanlarla birlikte kullanılabilmektedir. Bu noktada dozer parçaları yani gerekli dozer ataşmanları seçiminde esas olan şey dozeri kullanacağınız çalışma sahası veya şantiyenin gereksinimleri ile ayırdığınız bütçenin limitleri olacaktır. Özel projenize bağlı olarak seçebileceğiniz birçok farklı buldozer türü vardır. Üzerinde çalıştığınız arazi türü, proje türünüz ve diğer kriterler, bir buldozer seçerken göz önünde bulundurmanız gereken temel faktörlerdir. Doğru makine, projenizin hem verimliliği hem de güvenliği için çok önemlidir.
Paletli Dozer ve Kullanımı
Dozer çeşitleri oldukça geniş yelpazede ele alınabilmektedir. Bu noktada seçeceğiniz dozer çeşidi ya da dozer özellikleri tamamen çalışma sahanızı göz önüne alarak karar vereceğiniz bir iş makinesi olacaktır. Tüm dozer çeşitleri arasında en çok tercih edilenlerden bir tanesi paletli dozerlerdir. Paletli buldozer, traktöre benzeyen bir buldozer türüdür. Kum ve diğer ağır malzemeleri bir yerden bir yere itmek için kullanılır. Paletli buldozer paletli bir araçtır ve lastiği yoktur. Çeşitli boyutlarda gelirler. Büyük tarayıcılarda, makinenin arka ucuna monte edilmiş bir sökücü bulunur ve her türlü sert yüzeyi ezebilir. Aşındırıcı plakası nedeniyle çoğunlukla düzensiz arazilerde uygun olan bir dozer türüdür. Traktörün önündeki plaka kum ve diğer ağır malzemeleri hareket ettirmek için kullanılır.
Tekerlekli Dozerler ve Kullanımı
Tekerlekli dozerler paletli olanlardan daha büyüktür. Su parkları, stadyumlar gibi imar planlarının çoğunda kullanılan dozer türleridir. Yüksek verimlilikleri ve performansları onları bu tür işler için uygun hale getirir. Tekerlekli dozerler, iyi çalışmalarını sağlayan büyük ve ağır lastiklerle birlikte gelir. Bu, kullanımı çok kolay ve esnek olan tamamen mafsallı bir hidrolik direksiyona sahiptir. Dozer lastiği elbette ki her dozerde bulunan bir parça değildir. Bu noktada tekerlekli dozerler ya da paletli dozerler arasında yapılacak tercih, onu kullanacağınız sahaya göre değişecektir.
Mini Dozerler
Bu daha küçük buldozer, kompakt buldozer olarak da bilinir. Mini dozerler, büyük türdeki iş makinelerinden daha fazla manevra kabiliyeti ve çok yönlülük gerektiren projeler için harika bir tercih olacaktır. Küçük boyutu sayesinde, kompakt bir buldozer, tasfiye ve lotları temizleme gibi görevler gerektiren farklı türdeki projelerde iyi performans gösterebilir. Dozer özellikleri açısından ele alındığından manevra kabiliyeti ve küçük sahalarda çalışma imkanı verebilmesi açısından en yaygın olan tür mini dozerlerdir demek yanlış olmayacaktır.
Dozer Bıçaklarının Çeşitleri
Yukarıdaki buldozer türleri, kullanılan bıçaklara göre daha fazla sınıflandırılabilir. Farklı bıçaklar farklı amaçlara hizmet eder, farklı malzeme türlerini işleyebilir ve çeşitli yük ağırlıklarını işleyebilir. Dozer modelleri için belirleyici olan bir faktör de dozer bıçaklarının çeşitliliğidir. Şimdi dozer bıçaklarını detaylıca inceleyelim.
Düz Bıçaklar (S Bıçağı)
S bıçak, bir dozerin kullanabileceği en kısa bıçak türüdür ve yan kanatları yoktur. Bu bıçak, bıçağın alt arka köşelerinde dozer koluna takılır. Şekli sayesinde düz bıçak, ince taneli ve orta ile sert yoğunluklu malzemeler için en uygun olan türdür. Dezavantajı ise düz şeklinin dozerin kaldırma ve taşıma yeteneklerini sınırlamasıdır. S bıçaklar için en iyi görevlerden bazıları, güdükleme, dolgu ve tasviye işlemleridir. Dozer çalışmaları esnasında uygun bıçağın tercih edildiğinden emin olunmalıdır.
Evrensel Bıçak (U Bıçak)
Bir U bıçak, geniş yan kanatlara ve uzun arazilerde malzemeleri itmek için ideal kılan kavisli bir şekle sahiptir. Kanatlar, hareket halindeyken malzemenin dökülmesini engeller. S bıçaklar gibi, bıçağın alt arka köşelerine de bağlanırlar. Hem yükseklik hem de genişlik açısından en büyük bıçak türüdür ve en iyi şekilde yumuşak ila orta yoğunluklu topraklarda kullanılır. U bıçaklar için en iyi görevlerden bazıları hendek açma, çekme, itme ve taçlandırmadır denebilir.
SU (Yarı U) Bıçak
Bu bıçak, daha güçlü penetrasyon ve daha iyi genel çok yönlülük sağlamak için S bıçağın ve U bıçağın özelliklerini birleştirir. Daha dardır, daha az kavislidir ve yan kanatları normal bir U bıçakla karşılaştırıldığında daha küçüktür. Bu tasarım, toprağı uzun mesafeler boyunca itmek için idealdir. Bu bıçak, açılı dengeleyici destekler ve bir veya iki hidrolik yatırma silindiri kullanarak bıçağın alt arkasına takılır. Yumuşak ila orta yoğunluktaki kum ve toprağı itmek için en iyi şekilde kullanılır. Bir SU bıçağı için en iyi görevlerden bazıları taçlandırma, ağır malzeme taşıma, güdükleme ve hendek açmadır.
Farklı Bir Dozer Bıçağı: Açılı Bıçak
Açılı bıçaklar, buldozer panelinin ortasına takılır. Sağa veya sola 30 dereceye kadar açı yapabildiğinden konumu, döküntüleri yana taşımak için kullanışlıdır. Bu nedenle, açılı bıçak iki yönlü bir bıçak olarak kabul edilir. Bu bıçağın yan kanatları olmadığı için dökülebileceğini unutmayın. Yumuşak-orta-sert yoğunluklu topraklar, kar ve çakıl içeren projeler için mükemmel bir seçimdir. Açılı bıçaklar için en iyi görevlerden bazıları, güdükleme, şekillendirme, sıyırma ve hendek açmadır.
Dozer Nasıl Seçilmelidir?
Dozer nasıl çalışır ya da dozer ne işe yarar soruları kadar önemli bir diğer soru da işinize en uygun dozerin nasıl seçileceğidir. Projeniz için bir buldozer satın almak veya kiralamak istiyorsanız doğru tercihi yapmanız projenizin verimliliğini artırabilir. Projeniz için buldozer türlerini incelerken aklınızda bulundurmanız gereken başlık şöyle olabilir;
- Amacınızı tanımlayın. Toprak mı düzlüyorsunuz yoksa malzeme mi kaldıracaksınız?
- Çalışma alanınızı analiz edin. Dar alanlarda manevra yapmanız gerekiyor mu?
- Arazinizi düşünün. Sert veya yumuşak bir yüzeyde mi çalışıyorsunuz?
- Malzeme türleriniz neler? Ne tür bir toprakta dozer kullanacaksınız?
Çekme, itme ve tesviye ihtiyaçlarınızın çoğunu karşılayabilecek çeşitli buldozer türleri vardır. Seçeneklerinizi tartmak ve dozerin her bir benzersiz özelliğini tanımak için zaman ayırmanız şantiyenize büyük fayda sağlayacaktır.