Yıkım literatürde bir yapının hasar alması veya herhangi bir sebeple ortadan kaldırılması işlemidir. Yıkım işinden sonra geride toz, beton, metal gibi pek çok hafriyat kalır. Dolayısıyla; her yıkım işlemi kullanılan makinesiyle, tekniğiyle, zamanlamasıyla ve uygulama yöntemiyle kendine has özellikler barındırır. Buna paralel olarak yıkım işleminin hazırlığı, işlemin gerçekleştirilme şekli ve bu iş için kullanılacak makine seçimi konusunda değerlendirme süreci titizlikle uygulanır. Yıkım makineleri, gerçekleştirilecek olan yıkım projesinin büyüklüğünün yanı sıra, konumu ve bulunduğu çevre göz önüne alınarak seçilmektedir. Yıkım projeleri genel itibari ile iki kapsam çerçevesinde ele alınmaktadır. Bunlar düşük seviyeli yıkımlar ve yüksek seviyeli yıkımlardır. Düşük seviyeli yıkımlar, evler veya küçük boyuttaki binaların yıkılmasını içermektedir. Yüksek seviyeli yıkımlar ise, çok katlı binaların, büyük köprü ve barajların ya da daha geniş çaplı yapıların yıkılması işlemini ifade etmektedir. Farklı kapsamlarda yer alan yapıların yıkımları için, farklı tipte yıkım yapan iş makineleri seçilir. Yıkım makineleri kullanım alanlarına, aksamlarına ve özelliklerine göre pek çok çeşit içerir. Bu çeşitliliğe bağlı olarak fiyatlar da farklılık göstermektedir. Bina yıkım makineleri fiyatları, makinenin özelliklerine bağlı olarak değişmektedir.
Yıkım Makineleri Çeşitleri
Yıkım projesi için ihtiyaç analizi yapıldıktan sonraki aşama, yıkımda kullanılacak makine seçimidir. İnşaat yıkım makineleri hakkında bilgi sahibi olmak, doğru yıkım projesine doğru makine seçimini kolaylaştırmaktadır. Büyük, orta ve küçük ölçekli yıkım işlemlerinde kullanılan makineler ve özellikleri şu şekilde sıralanabilir;
-
- Ekskavatör; fonksiyonel kullanımı sebebiyle, yıkım projelerinde en çok tercih edilen ve kullanılan iş makineleri arasında yer alır. Ekskavatörlerin tipik özelliği güçlü, sabit ve son derece verimli çalışan makineler olmasıdır. Bu işlevsel makine ev olarak bilinen ve dönen bir platform üzerinde yer alan kabin, ekskavatör kepçesi, silindir ve bom adı verilen parçalardan oluşur. Kabin bölümü, palet veya tekerli forma sahip olan alt iskelet sistemi üzerinde bulunur. Yıkım ekskavatörü genellikle buldozerler ve yükleyici iş makineleri ile birlikte kullanılır. Bu makinelerin kullanım alanı oldukça geniştir. Küçük boyutlu binaların yıkımından çok katlı yapıların yıkımına kadar pek çok alanda kullanım için oldukça idealdir. Beton, çelik veya farklı malzemelerin karışımıyla inşa edilen yapıların yıkımı kolaylıkla gerçekleştirilebilir. Hidrolik Ekskavatör genellikle daha küçük boyutlardaki yapıların yıkımında kullanılır. Büyük boyutlu yapıların yıkımında ise, Uzun Mesafeli Ekskavatör kullanımı uygun olmaktadır. En iyi yanı, her iki makinenin de eklenebilen aksamları sayesinde bir dizi farklı iş için kullanılabilir olmasıdır. Ekskavatöre eklenebilen aksamlar arasında çekiçler, kepçeler, kıskaçlar, makaslar, pençeler ve öğütücüler sıralanabilir. Uzun kol ve bom eklemesi yapılabilen Yüksek Erişimli Ekskavatör, genellikle sert duvarların ve yapıların yıkılmasını gerektiren zorlayıcı yıkım projelerinde kullanılır. Ekskavatörün uzun kolu, makine operatörünün yıkım sahasından uzakta ve güvende kalarak, yıkım işlemini mümkün olan en kısa sürede başarılı bir şekilde tamamlamasına olanak verir.
-
- Beko loder, özellikleri açısından genel olarak küçük boyutlu yıkım sahalarında kullanılmaktadır. Tekerli yükleyici olarak kullanım imkanı sunan ön kepçe ve ekskavatör tarzı kazma imkanı veren bir arka sisteme sahiptir. Beko loder bom, kepçe ve stik adı verilen üç parçadan oluşmaktadır. Yıkım amacıyla kullanımı sırasında, beton ve kaya gibi malzemeleri kırabilmesi için ek olarak hidrolik kırıcı monte edilir. Bu makinelerin çeşitli üretici firmalar tarafından sunulan türleri vardır. Bazıları joystick kontrolü gibi üst segment özellikler sunar. Joystick kumanda özelliği, makine operatörüne uzun süreler boyunca rahat bir şekilde makineyi kontrol edebilme avantajı sunar.
-
- Mini yükleyiciler, çok yönlü kullanım avantajı sunan makinelerdir. Daha çok küçük alanlarda verimli kullanım imkanı sunan mini yükleyiciler güçlü, sağlam ve kompakt bir ekipman türüdür. Küçük boyutlu yıkım projelerinde rahatlıkla kullanılırlar. Makinenin ön kepçesi farklı ek parçalarla değiştirilebilir. Böylece takılan parçanın özelliğine göre farklı işlemler gerçekleştirilebilir. Kullanım ihtiyacına göre ön kepçe kar üfleyici, hidrolik kırıcı, biçme makinesi, palet bomları ve burgu gibi akşamlarla değiştirilebilir. Bu makinelerin yan yüzüne mekanik olarak hizalanmış tekerler bulunur. Diğer makinelerden farklı olarak mini yükleyicilerin tekeleri için bir direksiyon sistemi bulunmamaktadır. Dar alanlarda üstün manevra özelliğine sahip olan makinelerdir.
-
- Tekerli yükleyiciler, bina yıkım makineleri arasında seri hareket ve hızlı yıkım için tasarlanmış olmalarıyla öne çıkar. Çeşitli boyutlarla sunulan tekerli yükleyiciler daha çok traktörlere benzer. Malzeme yığınlarını yerden toplayarak damperli kamyonlara yüklemek veya çukurlara boşaltmak için de kullanılırlar. Önden yükleyiciler veya kepçeli yükleyiciler isimleriyle de bilinmektedir. Yükleyicinin iki kolunun ucunda, ön tarafa monte edilmiş kare şeklinde bir kepçe bulunur. Kepçenin yapısı malzemeleri dağıtmadan toplayabilecek özelliktedir. Hafriyat ve molozları kaldırmak için oldukça ideal kullanım alanı sağlarlar.
-
- Paletli yükleyiciler, ağır moloz yığınları ve malzemelerini kaldırmakla birlikte, inşaat sektörü yıkım projeleri için de kullanışlı makinelerdir. Ağır yapıları aşağı iterek yıkmak için yaygın olarak kullanılmaktadırlar. Dahası, paletli yükleyiciler, metal paletleri sayesinde yığınları bastırabilir ve dar alanların kolaylıkla temizlenmesini sağlayabilir.
-
- Buldozerler, çok kullanılan yıkım makineleri arasında yer alır. Ağır ve güçlü bir makine olan buldozer hafriyatların taşınmasında, yolların yarılmasında ve diğer yıkım işlerinde kullanılır. Oldukça sağlam makinelerdir. Hidrolik silindir ve riper ile kontrol edilen devasa kürek palası makineyi tanımlayan en önemli parçasıdır. Yıkım projelerinde yaygın olarak kullanılan makinenin lastik ve palet kullanımlı alternatifleri bulunur.
Yıkım Makinelerini Seçerken Dikkat Edilmesi Gerekenler
Her makine, her yıkım projesinde kullanım için uygun olmayabilir. Bu nedenle, bina yıkım araçları seçiminin bazı kriterler göz önünde bulundurularak yapılması fayda sağlamaktadır. Makine seçimi yaparken öncelikle işin niteliğine dikkat etmek doğru atılan bir adım olacaktır. Aşırı güç kullanımı gerektiren işler için, belirli bir süre dayanabilecek makine seçimi yapmak işin aksamasıyla birlikte maliyet artışına da sebep olabilir. Yıkım sürecinde ihtiyaç duyulacak ataşmanların belirlenmesi dikkat edilmesi gereken önemli bir kriterdir. Kepçe, kırıcı veya kuplör seçimi işe özgü niteliklere bağlı olarak belirlenebilir. Seçilen makinenin farklı ek malzemelerin montesine imkan vermesi çok daha fonksiyonel kullanım sağlar. Böylece işin akışına göre uygun parça montesi kolaylıkla yapılarak verimli bir süreç yaşanmasına zemin hazırlanır. Bina yıkım iş makineleri, kullanılacağı alanın genişliği veya darlığına dikkat edilerek yapılmalıdır. Büyük makine her zaman en iyi makine anlamına gelmemektedir. En iyi makine ihtiyaçlara cevap verebilen makinedir. Dar alanlar için yapılacak yıkım işlerinde yıkım makineleri modelleri arasından küçük ve işlevsel olanlar seçilebilir. Makineyi kullanacak olan operatörün konforu göz ardı edilmemesi gereken önemli bir noktadır. Operatör işin ağırlığına bağlı olarak, her gün saatlerce makineyi kullanmak durumunda kalabilir. Bu nedenle konforlarına öncelik verilmelidir. Makinelerin koltuklarının ergonomik ve ayarlanabilir olması işlerini daha rahat yapmalarını sağlayacaktır. Ayrıca kolay erişilebilen kontrol panelleri sayesinde işin süresi azalırken verimi artabilir. Yıkım makineleri kullanımı özel beceri gerektirdiği için, operatörlerin işlerinin uzmanı olması ve gerekli kullanım belgelerine sahip olması oldukça önemlidir.