Türkiye’de inşaat sektörü içinde meydana gelen tüm gelişmeler her ay Türkiye İnşaat Malzemesi Sanayicileri Derneği tarafından raporlanmaktadır. İnşaat sektörü ile ilgili olanlar bu raporları takip ederek atacakları bir sonraki adıma karar verebilir. En son yayınlanan “Temmuz 2021 Sektör Raporu”na göre inşaat sektörü ne durumda 2021 analizi yapılabilir. Son verilere göre, inşaat malzemeleri üretiminde geçen yılın mayıs ayına kıyasla bu yıl artış görülmüştür. Pandeminin etkileri 2020 Mayıs ayında oldukça fazla hissedilmiş ve tam kapanmaya gidilmiştir. Bu nedenle sanayi üretiminde büyük ölçüde düşüş yaşanmıştır. 2021 Mayıs ayında ise dalgalanmalar olmasına rağmen, salgının etkileri daha az hissedilmiştir. Dolayısı ile, sanayi üretimi de devam etmiştir. Tüm bu yaşananların ışığında inşaat malzemeleri üretiminde büyük artış görülmüştür. 2020’nin ilk 5 ayına kıyasla, 2021’in aynı döneminde üretim alanında da artış görülür. Yükselişte iç talebin canlı kalması ve dış pazardaki talebin artması etkili olmuştur. En yüksek üretim artışının görüldüğü inşaat malzemeleri şu şekilde sıralanabilir;
- Tuğla ve kiremit
- Seramik sağlık gereçleri
- Kilit ve donanım eşyası
- Demir- çelik radyatör
- Yalıtımlı kablolar
- Isıtma ve soğutma donanımları
- Çimento ve beton eşyalar
- Plastik inşaat malzemeleri
Bununla birlikte yılın ilk 5 ayında üretiminde daha yavaş artış görülen ürünler de 2021 inşaat sektörü raporu detaylarında yer almaktadır.
Türkiye’de İnşaat Sektörünün Gelişimi
İnşaat sektörü tüm ülkelerde olduğu gibi Türkiye için de ayrı bir öneme sahiptir. Çünkü gerek sağladığı istihdam gerekse ülke ekonomisine kazandırdıklarıyla, ülkeleri yükselten bir etkiye sahiptir. İnşaat sektörü konut yapmaktan ibaret olmayıp oldukça fazla bir alanı içine almaktadır. İnşaat sektörü çok çeşitli meslek dallarından kişilerin istihdamını sağladığı için kalkınmayı önemli ölçüde etkilemektedir. Sağladığı geniş istihdam dışında, birçok sektörle bağlantılı olduğu için lokomotif sektör olarak değerlendirilebilir. İnşaat sektörünün gelişimi Cumhuriyet döneminin ilk yıllarına kadar uzanmaktadır. Demiryolu hatları projeleri ile başlayan gelişme, kamu destekli altyapı yatırımları ile devam etmiştir. 1980’li yıllarda ciddi anlamda ivme kazanan inşaat sektörü 1988’lere gelindiğinde ise düşüş yaşamıştır. 2004 yılında konut sektörünün canlanması ile birlikte inşaat ruhsatlarına gözle görülür artış yaşanmıştır. Günümüze kadar geçen süre içerisinde de sayılamayacak kadar çok projeye imza atılmıştır. İnşaat sektörü ülkede meydana gelecek herhangi bir durumdan ve dalgalanmalardan en çok etkilenen sektör olma özelliği taşır. Dolayısı ile 2021 Türkiye inşaat sektörü ile ilgili gelişmeler her geçen gün değişiklik göstermektedir.
İnşaat Sektörü Büyüme Oranları 2021
Verilere göre pandemiden en çok etkilenen sektörler arasında inşaat sektörü öne çıkmaktadır. Artan maliyetlerle birlikte inşaat sektöründe kapanan şirket sayıları da artış göstermiştir. Haziran ayında inşaat maliyetleri en üst seviye ulaşmışken, Temmuz ayındaki artışın bu aydan çok daha fazla olduğu raporlanmıştır. Bu ani yükseliş şirketlerin faaliyetlerine devam etmelerini oldukça zorlaştırmaktadır. Ekonomik dalgalanmaların da etkisiyle birçok inşaat firması faaliyetlerini sonlandırmak zorunda kalmıştır. Bu durum özellikle küçük ve orta ölçekli firmaları etkisi altına almıştır. Kamu desteğiyle hayata geçirilen köprü, yol, havalimanı gibi projeler sektöre bir nebze hareketlilik katsa da ticari hayatta düşen ivme bu sondan kaçınılmasını imkansız kılmıştır. Sektörde büyümenin yılın ikinci yarısında olacağı inşaat sektörü 2021 beklentileri arasında yer alır. 2021 yılının ilk çeyreğinde inşaat sektörünün gerilemesinde uygulanan sıkı para politikasının ve yüksek faiz oranlarının etkili olduğu düşünülmektedir. Pandemi dalgasının bir süre daha sektörü olumsuz etkileyeceği ancak yılın ikinci yarısından itibaren aşılamanın da etkisiyle inşaat sektöründe büyümenin ivme kazanacağı beklenmektedir. İnşaat sektörüne olan güvenin Mart ayı itibari ile bir önceki aya göre daha da artmış olması, sektör çalışanlarının yeni yıla daha umutlu bakmalarını sağlamaktadır. Mevcut işler ve yeni alınan işlerin sayısı da bu güveni desteklemektedir. Özetle, sektörün durumunu belirleyecek olan şeyin ekonominin gidişi ve pandeminin seyri olduğu görülmektedir.
Türkiye’de İnşaat Sektörü İstatistikleri
İnşaat sektörü ülkelerin ekonomik durumları hakkında bilgi veren en önemli sektördür. Dolayısı ile, inşaat sektöründe meydana gelen her bir değişikliğin takip edilmesi hem ulusal hem de uluslararası düzeyde önem taşır. Türkiye’de inşaat sektörü istatistikleri kapsamında şunlar yer almaktadır;
- Yapı izin istatistikleri kapsamında yapı ruhsatı, yapı izni ve yapı kullanma izni gibi belgeler yer alır. Bu belgelerin tamamı yetkili idareler tarafından hazırlanmaktadır. Tamamen bitirilen ya da bir kısmı tamamlanan projeler için Yapı Kullanma İzin Belgesi almak zorunludur.
- İnşaat sektörü endeksleri inşaat sektöründeki gelişmelerin takibi için yayımlanır. İstihdam, ciro, çalışan saat, üretim endeksleri ve brüt ücret-maaş hesaplamaları yapılarak üç aylık dönemler halinde düzenlenmektedir.
- İnşaat sektörü yıllık sanayi ve hizmet istatistikleri, sektör bazında bilgilerin bir araya getirilmesi için düzenlenir. Ülkenin sosyal ve ekonomik yapısında meydana gelen değişimler belirlenir ve inşaat sektörünün bu noktada girişimleri değerlendirilir. İnşaat sektörü yıllık sanayi ve hizmet istatistikleri sayesinde ekonomik ve sosyal dalgalanmalar karşısında alınabilecek tedbirlere karar vermek kolaylaşır.
Bunların dışında konut satış istatistikleri ve konut fiyat endeksi de kapsamda yer alan alt başlıklardandır.
Türkiye’de İnşaat Sektörünün Büyüklüğü
2018 yılının ikinci yarısından itibaren günümüze gelene kadar inşaat sektörünün büyümeye olumsuz etki ettiği görülmektedir. İnşaat sektörü uzun bir dönemin sonunda büyüme göstermesine rağmen yıl geneline bakıldığında daha çok daralmaya gidildiği görülmektedir. İstihdam konusunda pastadan en büyük payı alan sektörken, pandeminin de etkisiyle 2021 inşaat sektörü istihdam oranında azalma görülmektedir. Güven endeksi genel itibariyle değerlendirildiğine inşaat sektörü için düşük seviyelerde seyretmektedir. Ancak son raporla birlikte sektöre olan güvende artış görülür. Faiz oranlarının düşmesi bu konuda etkili olmuştur. Covid-19 salgının oluşturduğu şartlar inşaat sektörünün tüm parametrelerinde etkili olmuştur. İnişli çıkışlı seyreden koşullara rağmen inşaat sektörü ülkemizde lokomotif sektör olmaya devam etmektedir. Ekonomik alanda kalkınmayı destekleyen sektörler arasında en yüksek potansiyele sahip olan sektördür. Bu nedenle, sektörün dinamik yapısı devam ettiği sürece eğilimin de büyüme yönünde olması beklenen bir durumdur. İktisadi faaliyetler Haziran ayı itibari ile kademeli de olsa yeniden başlamıştır. Buna paralel olarak inşaat sektörü de hızlı bir toparlanma sürecine girmiştir. Ancak salgın sürecinin belirsiz olması birçok şeyin dengesini alt üst edebilir. Faaliyetlerin yeniden kısıtlanması durumunda öngörüler aksine seyredebilir. Ekonomik sorunların küresel boyutlara ulaşması inşaat sektörünü daha da dibe çekebilir. Tüm bu belirsizlikler sebebiyle 2021 yılının inşaat sektörü üzerindeki etkisini hala net olarak analiz edilememektedir. Türkiye’de inşaat sektörü verileri bize öngörülerin iyi ancak gidişatın kötü olduğu gerçeğini tüm açıklığıyla göstermektedir. Genel bir değerlendirme yapıldığında, kısa vadede çeşitli faktörlerin etkisiyle geriye giden inşaat sektörünün, orta ve uzun vadede ayrıştırıcı özelliklerini ve konumu devam ettireceği öngörülmektedir. İnşaat sektörünün gücünü ortaya koyan uluslararası tecrübe ve kurumsal kimlikleri gelişmiş önemli sektör temsilcilerinin hala var olması, gelecek adına büyük umutlar vaat etmektedir. Ayrıca genç nüfus, konut ve altyapı yatırımlarının devamlılığını sağlayacaktır.